http://zet

ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΣΩΚΡΑΤΗ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑ ΣΤΟΝ ΑΔΗ

Τελειώνοντας κίνησε να προχωρεί στα άδυτα του Άδη· αχνές σκιές πλησίαζαν κι έφευγαν πάλι πίσω, μέχρι που μέσα στο ζοφερό σκοτάδι ξεχώρισε μια επιβλητική φιγούρα να τον πλησιάζει σαν να τον έψαχνε από ώρα. Με δυσκολία τον γνώρισε, ήταν ο Πρωταγόρας ο σοφιστής που του μίλησε με λόγια συμπάθειας: 

-Σωκράτη, είναι αλήθεια ότι σε βρήκε άδοξος θάνατος γιατί σε συκοφάντησαν κι εσένα άχρηστοι άνθρωποι;

- Αλήθεια είναι. Με κατηγόρησαν ότι ήμουν, λέει, άθεος, έφερνα καινά δαιμόνια και διέφθειρα τους νέους. Γελοίες κατηγορίες, γιατί, όπως είπα στους Αθηναίους στην Απολογία μου, δεν μπορεί κάποιος που δεν πιστεύει στους θεούς να εισάγει νέους θεούς, καθώς επίσης δεν μπορεί να εκπαιδεύει τους νέους στο  κακό που αν επικρατήσει θα  αφανίσει και τον ίδιο.

 Στην πραγματικότητα με σκότωσε το μίσος των Αθηναίων πάνω στο οποίο βρήκαν πρόσφορο έδαφος οι συκοφαντίες των κατηγόρων μου. Με μισούσαν γιατί με τις ερωτήσεις που έκανα σε δήθεν σοφούς πολίτες αποδείκνυα στους ίδιους και στους άλλους ότι δεν ήξεραν τίποτα καλό και σωστό, παρόλο που είχαν την φήμη του σπουδαίου. Eκτός απ’ αυτούς με μισούσαν και οι άλλοι που ήταν μαζί τους, γιατί τολμούσα να αμφισβητώ αυτούς που θαύμαζαν. Εγώ όμως δεν έδινα σημασία στο μίσος τους, αντίθετα μάλιστα μέσα μου χαιρόμουν που έβγαινε σωστός ο χρησμός του Απόλλωνα που είχε πει ότι ήμουν ο σοφότερος άνθρωπος· ήμουν πράγματι σοφότερος αφού εγώ τουλάχι- στον είχα επίγνωση ότι δεν ξέρω τίποτα, ενώ οι άλλοι νόμιζαν ότι ξέρουν χωρίς να ξέρουν.

Και, όπως τους είπα στο δικαστήριο, αν το αντάλλαγμα για να ζήσω ήταν να πάψω να μιλάω, τότε ευχαρίστως θα διάλεγα το θάνατο.

-Περίεργη Απολογία φαίνεται ότι έκανες, Σωκράτη, και λυπάμαι που δεν ήμουν εκεί να τους βλέπω όσο σε άκουγαν.

- Νομίζω πως ό, τι και αν έλεγα το είχαν πάρει απόφαση να μου κλείσουν το στόμα. Η αιτία ήταν πολιτική. Δεν ήταν ότι τους αδίκησαν μαθητές μου, όπως ο Αλκιβιάδης, ο Χαρμίδης και ο Κριτίας. Με είχαν βάλει στο μάτι οι δημαγωγοί γιατί προσπάθησα να σταθώ εμπόδιο στην ανήθικη δημαγωγία τους, όταν τους είπα στην εκκλησία ότι τα ψηφίσματα του λαού που αποσπούσαν με ψέματα και κολακείες δεν μπορούν να έχουν μεγαλύτερη ισχύ από τον νόμο, γιατί αυτό αποτελεί παρέκκλιση και διαφθορά της δημοκρατίας.

- Με στενοχωρούν αλλά δεν με ξαφνιάζουν, Σωκράτη, τα λόγια σου. Μίσος και πολιτική ήταν, όπως ξέρεις, οι λόγοι της δίωξης πολλών ανδρών. Εσένα σε σκότωσαν οι αυτοαποκαλούμενοι δημοκρατικοί, εμένα με μισούσαν και με καταδίωξαν οι ολιγαρχικοί που έβαλαν κάποιον ασήμαντο να με κατηγορήσει για αθεΐα και ασέβεια κι έκαψαν τα βιβλία μου στην αγορά.

Δυστυχώς, η δημοκρατία που στηριζόταν στον  νόμο και στην πολιτική αρετή, η ελευθερία, η ισονομία, η αξιοκρατία και η αριστεία έλαμψαν για λίγο στην Αθήνα για να τις μάθουν οι άνθρωποι και να τις μνημονεύουν για πάντα· αλλά ήταν μοιραίο να σβήσουν, γιατί δεν αρέσουν στους  μέτριους, στους ανάξιους  και στους κακούς  που είναι οι περισσότεροι.

Εγώ όμως, Σωκράτη, όταν με κατηγόρησαν, έφυγα για να μη δώσω στους άχρηστους και τους κακούς τη χαρά να μ’ εξοντώσουν. Και δεν μετανιώνω. Εσύ γιατί δεν έφυγες;

-Αυτό, Πρωταγόρα, δεν θα το έκανα ποτέ, όπως εξήγησα και στον Κρίτωνα που ήθελε να με φυγαδεύσει από την φυλακή. Για μένα δεν έχει σημασία πώς είναι και πώς λειτουργεί η δημοκρατία, αλλά πώς πρέπει να είναι και πώς πρέπει να λειτουργεί. Τι θα απαντούσα στους Νόμους αν την ώρα που έφευγα στέκονταν μπροστά μου αυστηροί και μου έλεγαν «Σωκράτη, πες µας, τι έχεις κατά νου να κάνεις; ∆εν σκέπτεσαι πως µε αυτή την φυγή σου καταργείς εµάς και όλη την Πολιτεία;  Ή νομίζεις πως είναι δυνατόν να σταθεί ορθή µια Πολιτεία και να µην ανατραπεί, εκεί όπου οι αποφάσεις των δικαστηρίων δεν έχουν κανένα κύρος; Εσύ δεν ήσουν που δίδασκες ότι τίποτα δεν πρέπει να λογαριάσει κανείς εµπρός στο δίκαιο; Εσύ δεν δίδασκες ότι ακόμη και όταν  αδικείται κάποιος δεν πρέπει να ανταποδίδει το άδικο, γιατί δεν πρέπει µε κανένα τρόπο να αδικεί;»

-Μα εσύ, Σωκράτη, φεύγοντας δεν θα διέπραττες αδικία, το αντίθετο μάλιστα θα εμπόδιζες να διαπραχθεί μια φρικτή αδικία.  Όπως σου είχα πει πριν πολλά χρόνια, όταν μιλούσαμε για  την αρετή στο σπίτι του Καλλία, πρέπει να τιμωρείται με τις έσχατες ποινές μόνο αυτός που δεν θέλει να διδαχθεί την αρετή και συνειδητά δεν την ασκεί και δεν την επιδιώκει. Εσύ όμως ήσουν πάντοτε ενάρετος και δίδασκες και σε άλλους την αρετή, άρα με κανένα τρόπο η πολιτεία δεν έπρεπε να σου επιβάλει την ποινή του θανάτου και εσύ με κανένα τρόπο δεν έπρεπε ν’  αφήσεις την κοινωνία και την πολιτεία να κάνουν τέτοιο έγκλημα.

- Λέμε διαφορετικά πράγματα, Πρωταγόρα. Εγώ σου λέω ότι δεν μπορούσα να αδικήσω και αδικώντας να αναιρέσω την ισχύ των Νόμων της πόλης και συ μου λες ότι έπρεπε να αδικήσω τους Νόμους επειδή με αδίκησαν ανάξιοι άνθρωποι. Και παραβλέπεις ότι περιφρονώντας τους Νόμους θα έδινα την δυνατότητα σ’ αυτούς τους ανάξιους όχι να εξοντώσουν έναν γέρο άνθρωπο, αλλά να αποδυναμώσουν τους ίδιους τους Νόμους.

-Δηλαδή, Σωκράτη, θέλεις να με κάνεις να παραδεχτώ ότι έκανες πιο ισχυρούς τους Νόμους αφήνοντας να νικήσει η αδικία; Σκέψου μόνο αυτό που λέει ο Πυθαγόρας, ότι το κακό βρίσκεται στην ίδια συστοιχία με το άπειρο και το σκότος, πολλαπλασιάζεται και μαυρίζει τον κόσμο. Η καταδίκη σου δεν θα είναι η τελευταία αδικία απέναντι στους ανθρώπους της αλήθειας και της αρετής, απέναντι στην ίδια την αρετή. Θα είναι ορόσημο και αρχή.

Έτσι είπε και σώπασε. Κι ο Σωκράτης έμεινε κι αυτός σιωπηλός. Αυτά που είπε ο σοφιστής κλωθογύριζαν στη σκέψη του μαζί με όσα έλεγε στους φίλους του στην φυλακή λίγο πριν πεθάνει, ότι μένοντας πιστός στους Νόμους της πόλης δεν θα φοβηθεί να σταθεί μπροστά στους  αδελφούς τους, τους φοβερούς Νόμους του κάτω κόσμου. Και ξαφνικά απόρησε  πού ήταν αυτοί και γιατί  δε  τον είχαν ακόμη καλέσει. Πήγε να ρωτήσει τον Πρωταγόρα, αλλά αυτός είχε χαθεί μέσα στο Έρεβος που σκέπαζε σιγά-σιγά και τον ίδιο…

               Ζέττη Βαρδάκη 

              με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 

                         

                       

http://zett

      © «Μ

 ΖΕΤΤΗ ΒΑΡΔΑΚΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗ ΠΑΝΤΟΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ

Αλλά τον Μάιο του 1932 τα απόνερα του Διεθνούς Κραχ είχαν ήδη συμπαρασύρει την ελληνική οικονομία.  Σ’ ένα κλίμα αντιβενιζελικοί και βενιζελικοί εναντίον Βενιζέλου, ο Βενιζέλος έπεσε. Mετά την παραίτηση  Βενιζέλου σχηματίστηκε Κυβέρνηση μειοψηφίας  Παπαναστασίου με την στήριξη των Φιλελευθέρων, πλην Βενιζέλου που έδωσε ψήφο ανοχής. Ο Παπαναστασίου θεωρώντας την στήριξη μη επαρκή υπέβαλλε την παραίτησή του έξι μέρες αφ’ ότου είχε αναλάβει. Και καθώς κανείς δεν αναλάμβανε, τον Ιούνιο ο Βενιζέλος δέχθηκε να αναλάβει ο ίδιος πάλι  την εντολή σχηματισμού Κυβερνήσεως που θα πήγαινε την χώρα σε εκλογές.

                     Το κλίμα πριν τις εκλογές ήταν ηλεκτρισμένο. Ο Βενιζέλος κατήγγειλε σχέδια για ανατροπή της Αβασίλευτης και  Βενιζελικοί αξιωματικοί προχωρούσαν σε ανασύσταση  του Στρατιωτικού Συνδέσμου[1] για να την προστατέψουν. Το αποτέλεσμα έδειχνε αμφίρροπο.

 

                    Οι εκλογές έγιναν στις 25 Σεπτεμβρίου 1932  με απλή αναλογική. Πήραν: Λαϊκό Κόμμα, Παναγής Τσαλδάρης 33,80%, 95 έδρες. Φιλελεύθεροι, Ε. Βενιζέλος 33,42%, 98 έδρες. Προοδευτικό Κόμμα, Γ. Καφαντάρης 8,35%, 15 έδρες. Αγροτικό κόμμα Ελλάδος, Κων/νος Ζαβιτσιάνος - Αλέξ. Μυλωνάς 6,17%, 11 έδρες. Αγροτικό - Εργατικό, Αλέξ.  Παπαναστασίου 5,89%, 8 έδρες. Ενιαίο Μέτωπο Εργατών και Αγροτών [ΚΚΕ], Γ.Γ. ο εντεταλμένος από την Μόσχα ο Ν. Ζαχαριάδης, 4,97%, 10 έδρες. Εθνικό Ριζοσπαστικό, Γ. Κονδύλης 4,7%, 6 έδρες. Κόμμα Ελευθεροφρόνων, Ιω. Μεταξάς. 1.59%, 3 έδρες. Συντηρητικό,  Ανδέας Μιχαλακόπουλος,  0.9%, 2 έδρες.

                    Ο Βενιζελισμός είχε παρακμάσει αλλά αντιστεκόταν. Ο Αλέξανδρος Οθωναίος εκ μέρους του Συνδέσμου δήλωσε ότι δεν θα επέτρεπαν στο Λαϊκό Κόμμα να αναλάβει την εξουσία αν η ηγεσία του δεν αναγνώριζε ανεπιφύλακτα την Αβασίλευτη ∆ημοκρατία ως το οριστικό πολίτευμα της χώρας. Ο Τσαλδάρης προέβη στην απαιτούμενη δήλωση στις 30 Οκτωβρίου 1932 κι έτσι πήρε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, ενώ ο Οθωναίος μετά την εξέλιξη αυτή ανακοίνωσε την οριστική διάλυση του Στρατιωτικού Συνδέσμου.

                     Έτσι κι αλλιώς ο Τσαλδάρης έβλεπε ότι ο κατακερματισμός των αντιβενιζελικών δυνάμεων, ως συνεπακόλουθο της απλής αναλογικής, καθιστούσε τον σχηματισμό βιώσιμης κυβερνήσεως πολύ δύσκολο. Τελικά στις 4 Νοεμβρίου μπόρεσε να σχηματιστεί μια αδύναμη κυβέρνηση συνεργασίας Τσαλδάρη - Κονδύλη - Χατζηκυριάκου -  Μεταξά με την ψήφο ανοχής του Βενιζέλου. Η κυβέρνηση αυτή άντεξε μέχρι τις 12 Ιανουαρίου 1933, οπότε ο Τσαλδάρης ζήτησε ψήφο εμπιστοσύνης, έχασε και παραιτήθηκε.

                     Την επόμενη, κατά το Σύνταγμα, ο Πρόεδρος Ζαῒμης έδωσε εντολή σχηματισμού πάλι στον Βενιζέλο που σχημάτισε «πανβενζελική» Κυβέρνηση με Καφαντάρη, Παπαναστασίου, Μιχαλακόπουλο, Παπανδρέου και Μυλωνά και ανέλαβε να οδηγήσει την χώρα σε εκλογές στις 5 Μαρτίου.

 

      Οι εκλογές της 5^ης  Μαρτίου 1933 έγιναν με πλειοψηφικό και πήραν: «Ηνωμένη Αντιπολίτευσις» 136 έδρες. (Αναλυτικά:  Τσαλδάρης με 38,7%, 118 έδρες. Κονδύλης 11 έδρες, Μεταξάς 6 έδρες, Αγροτικοί (συμπράξαντες) 2 έδρες.)  «Εθνικός Συνασπισμός» 110 έδρες. (Αναλυτικά: Βενιζέλος 33,29 % ,  80 έδρες (ήταν οι εκλογές που οι πρόσφυγες εγκατέλειψαν τον Βενιζέλο). Παπαναστασίου 13 έδρες, Καφαντάρης 10 έδρες, Μυλωνάς 5 έδρες,  Μιχαλακόπουλος 2 έδρες. Το Αγροτικό κόμμα Ελλάδος, Ιω. Σοφιανόπουλος πήρε 2.01%,  2 έδρες και μετεκλογικά στήριξε τον Βενιζέλικό συνασπισμό. Το Ενιαίο Μέτωπο Αγροτών και Εργατών [ΚΚΕ], 4,04%, καμία έδρα λόγω πλειοψηφικού.

     

      Την νύχτα των εκλογών ο στρατηγός Ν. Πλαστήρας, Υπουργός Στρατιωτικών, βλέποντας ότι έχαναν οι φιλελεύθεροι και ενώ οι φιλοβασιλικοί είχαν βγει στους δρόμους της Αθήνας και του Πειραιά και πανηγύριζαν, άναψε το πράσινο φως για το κίνημα που ετοίμαζε και  είχε ενημερώσει τον Βενιζέλο. Όταν όμως ο Οθωναίος πληροφόρησε τον Βενιζέλο ότι θα έδινε εντολή στους διοικητές των μονάδων να το καταστείλουν ο κρητικός δεν τον απέτρεψε.  Αυτό το έμαθε ο Πλαστήρας που απογοητευμένος έφυγε το ίδιο βράδυ από την χώρα. Ανέλαβε προσωρινά στρατιωτική Κυβέρνηση υπό τον στρατηγό Αλέξανδρο Οθωναίο που τέσσερις μέρες μετά παρέδωσε στους πολιτικούς.

 

        Αλλά ούτε ομαλοποίηση ούτε κανονικότητα επήλθε. Στις 11 Μαῒου, ο Μεταξάς μαζί με τους έξι δικούς του βουλευτές και περίπου είκοσι εθνικόφρονες του Τσαλδάρη κατέθεσε πρόταση παραπομπής του Βενιζέλου για το πραξικόπημα του Πλαστήρα. Τέσσερις μέρες μετά ο Βενιζέλος ανέβηκε στο βήμα της Βουλής για τελευταία φορά και  επειδή μιλώντας για τον Πλαστήρα τον απεκάλεσε «έντιμο» και «στρατηγό» κάποιοι βουλευτές τού όρμησαν και μετά η συμπλοκή γενικεύτηκε.

                       Οι παραπομπές εκκρεμούσαν όταν στις 6 Ιουνίου 1933 έγινε δολοφονική επίθεση εναντίον του Βενιζέλου. Από τις ανακρίσεις προέκυψε ότι την απόπειρα είχε οργανώσει ο Διοικητής Γενικής Ασφάλειας Ι. Πολυχρονόπουλος και είχαν ανάμειξη και άλλα «κρατικά όργανα». Δηλαδή ποιοι;

                      Τελικώς τον Νοέμβριο 1934, ο Τσαλδάρης, φοβούμενος τα χειρότερα ανακοίνωσε αμνηστία προς όλους τους εμπλεκόμενους στο κίνημα του Πλαστήρα. Αλλά στο νομοσχέδιο περί αμνηστείας  όταν το έφερε στην Βουλή ο Υπουργός του των Στρατιωτικών Γ. Κονδύλης στις αρχές του 1934, εξαιρούνταν της αμνηστείας οι μετασχόντες στο κίνημα αξιωματικοί. Οι βενιζελικοί βουλευτές δεν αντέδρασαν. Κανείς πλην Βενιζέλου. Όπως δεν αντέδρασαν και όταν ο Κονδύλης πέρασε από την βουλή τον νόμο «περί αποστρατεύσεως» που φωτογράφιζε τους Βενιζελικούς αξιωματικούς. Κανείς δημοκρατικός βουλευτής δεν αντέδρασε πλην Βενιζέλου.

                      Γιατί εκείνους τους ενδιέφερε μόνο πώς να  μπλοκάρουν το νομοσχέδιο με το οποίο ο Τσαλδάρης θα άλλαζε τα όρια των εκλογικών περιφερειών! Και μόνο γι’ αυτό το νομοσχέδιο θα χρησιμοποιούσαν το χαρτί της Γερουσίας[2] για

---

                        [1] Ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος ήταν παραστρατιωτική οργάνωση που ιδρύθηκε το καλοκαίρι του 1923 από τον στρατηγό Αλέξανδρο Οθωναίο στη Θεσσαλονίκη και γρήγορα είχε διεισδύσει σε όλες τις μεγάλες μονάδες της χώρας, με στόχο την κατάργηση της Βασιλείας στην Ελλάδα.

 

                   [2] Η Γερουσία ήταν ένα δεύτερο νομοθετικό σώμα ισότιμο με την Βουλή, μια ασφαλιστική δικλείδα που είχε βάλει ο Παπαναστασίου στο Σύνταγμα που έφτιαξε για να μη μπορεί μια φιλοβασιλική πλειοψηφία στην βουλή να επαναφέρει την Βασιλεία. Την αποτελούσαν 120 μέλη με τριετή κυλιόμενη θητεία που στην πλειοψηφία εκλέγονταν απ’ ευθείας από τον λαό και κατά ένα ποσοστό από επιμελητήρια και σωματεία. Η Γερουσία είχε εννεαετή θητεία και αρμοδιότητα να εκλέγει μαζί με την Βουλή Πρόεδρο της Δημοκρατίας και να συναποφασίζει την διάλυση της Βουλής. Καταργήθηκε το 1935 όταν ο Κονδύλης επανέφερε το Σύνταγμα του 1911.

 

             © Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 

1923 -2023

           Την 1η Μαρτίου 1935, ο Βενιζέλος έκανε κίνημα. Για λίγο φάνηκε ότι θα χωριστεί πάλι η Ελλάδα στα δύο. Τα πράγματα όμως δεν έφθασαν εκεί, γιατί οι στρατιωτικοί που ηγούντο του κινήματος δεν ήθελαν και δεν είχαν εντολή από τον Βενιζέλο να φθάσουν τα πράγματα εκεί. Οι Κονδύλης και Μεταξάς πήραν τα εύσημα για την καταστολή  και ο όχλος έστηνε κρεμάλες για τον Βενιζέλο και οι παπάδες του έριχναν αναθέματα.

      Γιατί έκανε κίνημα ο Βενιζέλος το ‘35; Ούτε γιατί ήταν πολιτικός τζογαδόρος και εκρηκτική προσωπικότητα, όπως λένε οι εχθροί του (έχει ακόμα σήμερα εχθρούς), ούτε γιατί ήταν ταραγμένος από την δολοφονική επίθεση εναντίον του, που λένε όσοι δεν έχουν ιδέα περί Βενιζέλου. Ο Βενιζέλος έκανε το κίνημα γιατί  έβλεπε ότι γίνονταν κινήσεις για να επαναφέρουν τον βασιλιά και ήθελε να προστατεύσει την  Αβασίλευτη. 

         Μετά την καταστολή του κινήματος του Βενιζέλου  ο Τσαλδάρης κάλεσε τους Αντι-βενιζελικούς και τον Μεταξά -  τον ίδιο εκείνον Μεταξά που είχε αποπέμψει από την Κυβέρνησή του ένα χρόνο πριν όταν χαρακτήρισε τον Κοινοβου-λευτισμό «εκπεσόντα» - και όλοι μαζί έστησαν ένα αντιβενιζελικό, διωκτικό, εκδικητικό, φανατικό καθεστώς. Επέβαλαν Στρατιωτικό Νόμο και κυβερνούσαν με Αναγκαστικούς Νόμους. Περιόρισαν τις ελευθερίες των πολιτών. Έστησαν στρατοδικεία με εντολή να απαγγελθούν θανατικές καταδίκες -  και κατά του Βενιζέλου - Εκτέλεσαν σαν προδότες όσους δεν είχαν προλάβει να φύγουν, ανάμεσά τους και τρεις ήρωες του Μικρασιατικού (ήταν κατήγοροι  το ΄22 στην δίκη των «Έξι»). Και όταν είχαν τελειώσει το ξεκαθάρισμα των λογαριασμών, ήραν τον Στρατιωτικό Νόμο και προκήρυξαν εκλογές.

 

      Οι εκλογές έγιναν στις 9 Ιουνίου 1935 με το πλειοψηφικό. Για όλους όμως τους παραπάνω λόγους δεν έλαβαν μέρος οι Φιλελεύθεροι και τα συγγενή κόμματα του Γ. Καφαντάρη, Αλ. Παπαναστασίου, Ανδρέα Μιχαλακόπουλου, Αλεξ. Μυλωνά και Ιω. Σοφιανόπουλου. Από τους συμμετασχόντες πήραν : Π. Τσαλδάρης και Γ. Κονδύλης συνεργαζόμενοι 65%, 288 έδρες [Τσαλδάρης 255, Κονδύλης 32]. Ένωσις Βασιλοφρόνων 14%, 7 έδρες [Μεταξάς 5, Ανεξάρτητοι Πολιτευτές 2]. Κομμουνισταί και Συμπράττοντες 9.59%, (λόγω πλειοψηφικού δεν έβγαλαν βουλευτές). Ανεξάρτητοι 6.89%, 6 έδρες.

         Ήταν μια βουλή από εθνικόφρονες και βασιλικούς που ανταγωνίζονταν μεταξύ τους ποιος θα πρωτοφέρει τον βασιλιά. Πρώτοι στον αγώνα δύο παλιοί προδότες του χώρου του ο καθένας:  Ο Ι. Μεταξάς που το 1924 είχε αποκηρύξει τον βασιλιά για να πάρει  χάρη από τον Παπαναστασίου και να γυρίσει στην Ελλάδα. Και  ο Γ. Κονδύλης που το 1924 παρίστανε τον «Ηρακλή της Δημοκρατίας». Απέναντι και στους δύο ο πρωθυπουργός Π. Τσαλδάρης υποστήριζε ότι έπρεπε πρώτα να γίνει δημοψήφισμα για να αποφανθεί ο λαός και μετά η Κυβέρνηση να προβεί στην αντίστοιχη νομοθετική πράξη. Ο Κονδύλης τον αψήφησε και κινήθηκε αντιθεσμικά. Ήρθε σε επικοινωνία με τον Γεώργιο και εν συνεννοήσει με τους αρχηγούς των σωμάτων - Αλ. Παπάγο, Δ. Οικονόμου και Γ. Ρέππα - έριξε τον Τσαλδάρη και ανέλαβε ο ίδιος πρωθυπουργός.

        Όσα έγιναν μετά θύμιζαν 1924 από την ανάποδη. Ο Κονδύλης έφερε στην βουλή τον Νόμο για την επαναφορά της Βασιλείας (απόντων 165 βουλευτών) και στις 3 Νοεμβρίου 1935 έκανε δημοψήφισμα. Ο αναίσχυντος όμως δεν κράτησε ούτε τα προσχήματα, το 98% υπέρ εξέθετε τον ίδιο τον βασιλιά.

          Υπ’ αυτές τις συνθήκες το 1935 γύρισε στην Ελλάδα ο Γεώργιος Β΄ που εις ένδειξη συμφιλιώσεως έδωσε αμνηστία σε πολιτικούς και στρατιωτικούς του Κινήματος της 1^ης Μαρτίου 1935 - παρά την αντίθετη γνώμη του Κονδύλη (ειδικά για τους στρατιωτικούς).Ο Κονδύλης παραιτήθηκε και με εντολή του Γεώργιου ανέλαβε υπηρεσιακός πρωθυπουργός ο μετριοπαθής πολιτικός Κων/νος Δεμερτζής για να οδηγήσει την χώρα σε εκλογές για Αναθεωρητική Βουλή γιατί με την κατάργηση της Αβασίλευτης είχε καταργηθεί και το Σύνταγμα του 1927.

                Ο Βενιζέλος αυτεξόριστος στο Παρίσι πέθανε στις 18 Μαρτίου 1936. Η Γαλλική Κυβέρνηση του απέδωσε τιμές όσες ποτέ άλλοτε σε ξένο πολιτικό, αλλά στην Αθήνα τον φοβούνταν ακόμα και πεθαμένο. Έτσι η σορός του παρελήφθη από το γαλλικό πολεμικό στο Μπρίντιζι και ταξίδεψε με το αντιτορπιλικό «Κουντουριώτης» κατευθείαν προς Χανιά. Ο Βενιζέλος ανήκε πια στην Ιστορία.

---

   [1] Βλ. Κων. Δ. Πολυχρονιάδου «Αἱ γνῶμαι τοῦ Ἐλευθερίου Βενιζέλου περί μεταρρυθμίσεων»,   σελ. 108

  

          © Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 

1923 -2023

          ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΣ

                    Αβασίλευτη Δημοκρατία 1

   

               Στις 20 Οκτωβρίου 1923, δεκατρείς μήνες μετά την καταστροφή του Μικρασιατικού Ελληνισμού και την απώλεια της Ανατολικής Θράκης, έντεκα μήνες μετά την καταδίκη σε θάνατο επί προδοσία και την  εκτέλεση των «Έξι» συνυπεύθυνων ως υπεύθυνων για την εθνική τραγωδία, η επαναστατική κυβέρνηση Γονατά/ Πλαστήρα προκήρυξε εκλογές για τις 16 Δεκεμβρίου με ανοιχτό το θέμα του Πολιτειακού. Για τους βενιζελικούς η παραίτηση του Κωνσταντίνου μετά την καταστροφή υπέρ του γιού του Γεωργίου, δεν ξέπλενε την ευθύνη του παλατιού.

               Δύο μέρες μετά την προκήρυξη των εκλογών, στις ΄22 Οκτωβρίου, έγινε φιλοβασιλικό κίνημα από τους υποστράτηγους  Γ. Λεονορδόπουλο και Παν. Γαργαλίδη σε συνεργασία με τον συνταγματάρχη Γ. Ζήρα και φιλοβασιλικούς στρατιωτικούς κύκλους της επιρροής του Ι. Μεταξά. Ο Ν. Πλαστήρας κινήθηκε αστραπιαία και κατέστειλε το κίνημα. Ακολούθησαν εκτεταμένες συλλήψεις. Ο Ζήρας διέφυγε στην Γιουγκοσλαβία. Ο Μεταξάς ζήτησε πολιτικό άσυλο στην Ιταλία. Οι Λεοναρδόπουλος και Γαργαλίδης συνελήφθησαν, πέρασαν στρατοδικείο και καταδικάστηκαν σε θάνατο. (Δεν εκτελέστηκαν. Ένα χρόνο μετά και αυτοί και όλοι οι εμπλακέντες στο κίνημα πήραν χάρη).

               Μετά την καταστολή του κινήματος - θεωρώντας βέβαιη η Επαναστατική Κυβέρνηση την εμπλοκή του Γεωργίου σ’ αυτό - ο πρωθυπουργός Στυλ. Γονατάς απηύθυνε διάγγελμά του προς τον στρατό και τον λαό λέγοντας ότι είναι ευθύνη της Επανάστασης να θέσει άμεσα πολιτειακό ζήτημα. Πρώτη τους κίνηση ήταν να αποστρατεύσουν άμεσα πάνω από 1.200 φιλοβασιλικούς αξιωματικούς (το θέμα απομάκρυνσης των φιλοβασιλικών από το στράτευμα εκκρεμούσε από το 1922).

                Η ανακίνηση του πολιτειακού εν μέσω της προεκλογικής περιόδου αναζωπύρωσε τις διαφωνίες στην  Βενιζελική παράταξη που διχάστηκε:  Οι Φιλελεύθεροι ήθελαν το πολιτειακό να λυθεί με Δημοψήφισμα - γραμμή Βενιζέλου - Ο  Αλέξανδρος Παπαναστασίου της αριστερής πτέρυγας των Βενιζελικών, ταγμένος υπέρ της κατάργησης της βασιλείας άμεσα δια Νόμου, αποσχίστηκε και  ίδρυσε την «Δημοκρατική Ένωση». Μαζί του πήγαν και οι λεγόμενοι «Στρατιωτικοί» της Βενιζελικής παράταξης που και αυτοί είχαν αυτονομηθεί από την γραμμή Βενιζέλου· από το καλοκαίρι ο στρατηγός Αλέξ. Οθωναίος είχε ιδρύσει στην Θεσσαλονίκη τον Στρατιωτικό Σύνδεσμο που είχε ήδη διεισδύσει σε όλες τις μεγάλες μονάδες της χώρας. Και οι ψηφοφόροι; Αυτό που ήθελαν το φώναξαν στο μεγάλο συλλαλητήριο στους Στύλους του Ολυμπίου Διός στις 2 Δεκεμβρίου πριν τις εκλογές :  «Να γυρίσει ο Βενιζέλος».

               Μετά το διάγγελμα Γονατά τα φιλοβασιλικά κόμματα  - «Ηνωμένη Αντιπολίτευση» («Λαϊκό Κόμμα» και «Κόμμα Στρατού»), «Κόμμα Ελευθεροφρόνων» Ι. Μεταξά, «Συντηρητικό κόμμα »  Γ. Ράλλη  και άλλα μικρότερα - δήλωσαν αποχή από τις εκλογές. Αλλά μετά το ογκώδες φιλοβενιζελικό συλλαλητήριο στις 2 Δεκεμβρίου, κατάλαβαν ότι έχασαν έδαφος και ζήτησαν και πήραν άδεια να διοργανώσουν αντίστοιχο φιλοβασιλικό συλλαλητήριο στον ίδιο χώρο, στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, για τις 9 Δεκεμβρίου. Στην Αστυνομία υπήρχαν πληροφορίες ότι μέσα στο πλήθος θα υπήρχαν ένοπλοι και δεν αιφνιδιάστηκαν όταν στις συμπλοκές στο Σύνταγμα μπροστά στα γραφεία της Επανάσταση του 1922 και στο  Ζάππειο δέχθηκαν πυροβολισμούς. Την ίδια ώρα ομάδες Δημοκρατικών άρχιζαν να φθάνουν στο κέντρο. Επισήμως, υπήρξαν οκτώ νεκροί και 16 σοβαρά τραυματισμένοι. Φιλοβασιλικές πηγές αναφέρουν 15 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες.

 

                 Σ΄ αυτό το κλίμα έγιναν οι εκλογές στις 16 Δεκεμβρίου 1923 (Για την ιστορία να πω ότι ήταν οι τελευταίες εκλογές που έγιναν με σφαιρίδια εκτός από Αθήνα, Πειραιά και  Θράκη όπου χρησιμοποιήθηκαν χάρτινα ψηφοδέλτια). Λόγω πλειοψηφικού σε πολλές περιφέρειες Βενιζελικοί υποψήφιοι διαφόρων παρατάξεων είχαν κατέβει σε ενιαίο ψηφοδέλτιο κι έτσι δεν μπορούν να υπολογιστούν ποσοστά παρατάξεων. Έβγαλαν Φιλελεύθεροι, Ε. Βενιζέλος, 250 έδρες. Δημοκρατική ‘Ενωσις, Αλέξανδρος Παπαναστασίου, 120 έδρες. Ανεξάρτητοι Βενιζελικοί, 7 έδρες. Αγροτικό κόμμα, Σπύρος Χασιώτης, 3 έδρες. Αποχή 30%.

               [Το Σ.Ε.Κ.Κ.Ε. - Σοσιαλιστικό Εργατικό Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας -  πήρε 18.000 ψήφους και δεν έβγαλε βουλευτή λόγω πλειοψηφικού. Το Σ.Ε.Κ.Κ.Ε ήταν μετεξέλιξη των σοσιαλιστικών σχημάτων που υπήρχαν στην Ελλάδα από το 1885. Στις εκλογές του 1923 η προσθήκη του προσδιορισμού «Κομμουνιστικό» στον τίτλο του και το σφυροδρέπανο ως έμβλημα/σύνθημα ήταν δήλωση εκ μέρους της ηγετικής ομάδας περί της ιδεολογικο/πολιτικής τους ταύτισης με τους Μπολσεβίκους της Μόσχας.] 

                Τρεις μέρες μετά τις εκλογές, στις 19 Δεκεμβρίου 1923 ο Γεώργιος Β΄ με υπόδειξη Γονατά έφυγε από την Ελλάδα και ανέλαβε αντιβασιλέας ο Π. Κουντουριώτης.  

             

                

        

                                                     

 

Paulo Coelho, Ο Αλχημιστής

 

        Σε κάποιο περιθώριο -  όπως συνηθίζω να κάνω  -  έγραψα:   

     

      «Να θυμάμαι  να ακούω την γλώσσα της διαίσθησής μου - την κοινή γλώσσα των ανθρώπων - όταν αυτή μου ψιθυρίζει τι φοβούνται οι άνθρωποι, τι θέλουν, τι σκέφτονται, τι δεν λένε όταν σιωπούν.

       Να θυμάμαι ότι  η ψυχή μου μοιράζεται την Ψυχή του Κόσμου με όλους και με όλα πάνω στην Γη και στα έγκατα της γης. Και γι’ αυτό πρέπει ν’ ακούω την ψυχή μου. Και να την ακολουθώ όταν μου δείχνει τον δρόμο προς το πεπρωμένο μου. Η ψυχή μου είναι μέρος της Ψυχής του Κόσμου και όλο το σύμπαν θα συνωμοτήσει για να βρω εγώ το πεπρωμένο μου, γιατί όταν έστω κι ένας βρίσκει και εκπληρώνει το πεπρωμένο του, για όλους γύρω του όλα ξεδιπλώνονται και γίνονται καλύτερα

     Να θυμάμαι ότι αν ψάχνω το πεπρωμένο μου ο Μεγάλος Αλχημιστής θα με φέρει να αντιμετωπίσω την σκληρή έρημο, τον υπεροπτικό άνεμο, τον ανελέητο ήλιο, τον ίδιο μου τον εαυτό. Και θα ξέρει πως αυτό που έφτιαξε από μένα είναι χρυσάφι.» 

                                                                                                                      Ζ.Β.

 

ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ  ΚΑΙ ΜΗΛΙΩΝ

 

Αθηναίοι πρέσβεις: Θέλατε διάλογο. Δεχθήκαμε. Ας κάνουμε, λοιπόν, διάλογο.

Μηλίων εκπρόσωποι: Τι διάλογο να κάνουμε όταν εσείς έχετε προδιαγράψει το μέλλον μας, καταστροφή ή υποταγή.

Αθηναίοι: Αν αυτό πιστεύετε, σταματάμε.

Μήλιοι: Ξέρουμε ότι μιλάμε για τη σωτηρία μας, γι’ αυτό ας συνεχίσουμε.

Αθηναίοι: Ας αφήσουμε τα προσχήματα. Ξέρετε και ξέρουμε, και όλοι αποδέχονται, πως το δίκαιο ισχύει μεταξύ ίσων, αλλιώς οι δυνατοί κάνουν ό,τι τους επιτρέπει  η δύναμή τους κι οι αδύναμοι υποχωρούν κι αποδέχονται.

Μήλιοι: Αυτό δεν σας συμφέρει γιατί μπορεί να βρεθείτε εσείς κάποτε στη θέση του αδύνατου.

Αθηναίοι: Αυτό θα συμβεί μόνο αν δεν προστατέψουμε την ηγεμονική μας θέση. Αλλά αυτό είναι δικό μας θέμα. Εδώ τώρα συζητάμε ότι εμάς μας συμφέρει να σωθείτε ερχόμενοι κάτω από την προστασία της Αθηναϊκής ηγεμονίας και εσάς να σώσετε μ΄ αυτόν τον τρόπο την πόλη σας. Έχουμε κοινό συμφέρον.

Μήλιοι: Ποιο κοινό συμφέρον, όταν αυτό που προτείνετε σημαίνει ότι εμείς θα γίνουμε οι δούλοι κι εσείς οι κύριοι;

Αθηναίοι: Υπάρχει κοινό συμφέρον γιατί εσείς δεν θα καταστραφείτε κι εμείς, αν δεν σας καταστρέψουμε, θα αποκομίσουμε κέρδος.

Μήλιοι: Δηλαδή αποκλείεται να δεχθείτε ουδετεροφιλία;

Αθηναίοι: Αποκλείεται. Η φιλία μαζί σας υπ’ αυτές τις συνθήκες μπορεί να μας βλάψει περισσότερο από το μίσος σας, αφού θα μπορούσε να ερμηνευτεί από τους υπηκόους μας ως αδυναμία να επιβληθούμε, ενώ το μίσος σας θα είναι απόδειξη της δύναμής μας.

Μήλιοι: Μα δεν είναι ίδια η περίπτωση η δική μας και των άλλων.

Αθηναίοι: Όχι, είναι χειρότερη. Γιατί είναι ζήτημα όχι μόνο δύναμης αλλά και ασφάλειας για εμάς να υποτάξουμε εσάς τους πιο αδύνατους που μάλιστα μας εναντιώνεστε σ’ ένα πεδίο που θεωρούμαστε κυρίαρχοι.

Μήλιοι: Ας μην αναφερθούμε στο τι είναι δίκαιο και τι άδικο, γιατί δεν συζητάτε επ’ αυτού. Ας μιλήσουμε πάνω στο συμφέρον. Πώς σας συμφέρει μια ενέργεια που θα στρέψει εναντίον σας ακόμη κι αυτούς που σήμερα δεν είναι εχθροί σας από φόβο μήπως κάποτε πάθουν τα ίδια; Πώς θα σας επιφέρει ασφάλεια μια ενέργεια που θα ενισχύσει το στρατόπεδο των αντιπάλων σας;

Αθηναίοι: Να προλάβουμε κινδύνους από απερίσκεπτες ενέργειες των υπηκόων μας. Αυτό μας επιφέρει ασφάλεια.

Μήλιοι: Κι εμείς δεν θέλουμε να φανούμε δειλοί, αλλά θέλουμε να προστατέψουμε την ελευθερία μας όσο είμαστε ακόμη ελεύθεροι.

Αθηναίοι: Δεν υπάρχει θέμα να θεωρηθείτε δειλοί όταν ο αντίπαλος είναι τόσο ισχυρότερος. Μόνο θέμα για σας είναι τώρα  η σωτηρία της πατρίδας σας.

Μήλιοι: Όσο αγωνιζόμαστε υπάρχει ελπίδα.

Αθηναίοι: Όταν η μοίρα σας κρέμεται σε μια κλωστή μην την εμπιστευτείτε σε αβέβαιες ελπίδες που θα σας καταστρέψουν.

Μήλιοι: Εμπιστευόμαστε την τύχη μας στους θεούς που βοηθούν τους δίκαιους απέναντι στους άδικους. Και στους Λακεδαιμονίους που θα μας βοηθήσουν λόγω συγγένειας. Δεν είναι λοιπόν παράλογο το θάρρος μας.

Αθηναίοι: Δεν αισθανόμαστε ότι διαπράττουμε αδικία στα μάτια των Θεών γιατί και μεταξύ των Θεών και μέσα στη φύση το δίκαιο το επιβάλλει ο ισχυρός. Έτσι το βρήκαμε έτσι κάνουμε κι εσείς το ίδιο θα κάνατε αν είσαστε δυνατοί. Όσο για τους Λακεδαιμονίους είστε ανόητοι να πιστεύετε ότι θα σας βοηθήσουν. Αυτοί θεωρούν έντιμο και δίκαιο ό,τι τους συμφέρει.

Μήλιοι: Ακριβώς γι’ αυτό πιστεύουμε ότι θα μας βοηθήσουν.

Αθηναίοι: Δεν καταλαβαίνετε ότι για τους Λακεδαιμόνιους συμφέρον είναι η ασφάλειά τους, ενώ αυτό που εσείς λέτε δίκαιο και έντιμο εγκυμονεί κινδύνους που δεν είναι διατεθειμένοι να αποτολμήσουν;

Μήλιοι: Στην περίπτωσή μας ο κίνδυνος για τους Λακεδαιμονίους δεν είναι μεγάλος.

Αθηναίοι: Για τους Λακεδαιμονίους δεν είστε εσείς το θέμα. Το θέμα τους είναι ότι δεν έχουν τόση εμπιστοσύνη στις δυνάμεις τους ώστε να τα βάλουν μαζί μας στην θάλασσα όπου έχουμε σαφή υπεροχή.

Μήλιοι: Μπορεί να καλέσουν κι άλλους και να υπάρξει κλιμάκωση της σύγκρουσης και τότε να πρέπει να αγωνιστείτε για τον εαυτό σας.

Αθηναίοι: Είπαμε να μιλήσουμε για τη σωτηρία της πατρίδας σας κι εσείς για το θέμα αυτό δεν μιλάτε σαν λογικοί άνθρωποι. Εμείς θα αποσυρθούμε και στο μεταξύ εσείς φροντίστε να σκεφθείτε κάτι λογικό. Προσέξτε μη σας παρασύρει η λέξη ντροπή σε πραγματικές ντροπές και συμφορές. Δεχθείτε τους λογικούς μας όρους και μη θέλετε να φανείτε ανώτεροι αλλά συνετοί απέναντι στους δυνατότερους.

Μήλιοι (μετά από σύντομη διαβούλευση μεταξύ τους):  Δεν αλλάζουμε γνώμη, έχουμε εμπιστοσύνη στην τύχη, στους θεούς και στους Λακεδαιμονίους. Σας προτείνουμε όμως να  κάνουμε  συνθήκη ωφέλιμη και για τους δυο μας, να παραμείνουμε φίλοι και να φύγετε.

Αθηναίοι: Στηρίζεστε σε μελλοντικές ελπίδες και δεν βλέπετε την πραγματικότητα. Τα παίξατε όλα για όλα και θα τα χάσετε όλα.

 

 

Μια ιδέα με αφορμή τον Επιτάφιο, Θουκυδίδου Ιστοριών Β΄ 36 -39

 Αν είσαι στην Αθήνα, είτε Έλληνας είσαι είτε ξένος, κι αν είναι απόγευμα αρχή χειμώνα που έθαβαν τα οστά των νεκρών των πολέμων την ώρα που ο ήλιος, ότι καιρό κι αν κάνει, βγαίνει για να φιλήσει  γέρνοντας την Ακρόπολη, θα δεις για μια στιγμή σαν αστραπή να λάμπουν οι ναοί ψηλοί, ακέραιοι και μεγαλοπρεπείς  και ν’ αστράφτει το μάρμαρο, ο χρυσός, ο μπρούτζος, ο χαλκός και το ελεφαντόδοντο στ’ αγάλματα των θεών κι αν προσέξεις θ’ ακούσεις τον αέρα να φέρνει σπασμένα λόγια που μόλις ακούγονται και μετά χάνονται και πάλι ακούγονται μέχρι που λίγο λίγο σβήνουν και δεν ακούγεται τίποτα πια αλλά που, είτε Έλληνας είσαι είτε ξένος,  θα τα θυμάσαι  για πάντα και θα τα λες... 

«… πέθαναν για την Αθήνα ... όπου αξίζει να ζεις και να πεθάνεις για να μείνει ζωντανή ... πόλη αυτάρκη σε πόλεμο και σε ειρήνη … με... Δημοκρατία που πάει να πει ότι ο λαός κυβερνά..., εκλέγει τους άρχοντες ανάλογα με την αξία τους …, έχει ισονομία … αξιοκρατία… ισότητα στις ευκαιρίες … ελευθερία … και δικαιοσύνη …, πόλη ανοιχτή στους ξένους …,  ευχάριστη … με .... τρόπο ζωής μοναδικό …,  πλούτο και επιρροή ... και τους πολίτες της στον στρατό και ναυτικό για να την προστατεύουν, … πολίτες ... καλλιεργημένους αλλά αγωνιστικούς …, ετοιμοπόλεμους ..., πολυπράγμονες ..., δραστήριους ..., που δημιουργούν πλούτο για να κάνουν έργα στην πόλη …,  που μετέχουν στα δημόσια πράγματα …., που συζητούν ελεύθερα τα πολιτικά στην Εκκλησία …, που ψηφίζουν για ρίσκα και πολέμους που θα πάρουν πάνω τους οι ίδιοι και τα παιδιά τους …., που η γνώση του κινδύνου δεν τους φέρνει φόβο …, που λογαριάζουν άχρηστους τους αμέτοχους και φιλήσυχους ..., που πεθαίνουν με χαρά .... για να ζήσει η πόλη...  και  να την σέβονται και να την φοβούνται οι εχθροί .... και να υποτάσσονται ευχαρίστως στην δύναμή της οι υπήκοοι.»