Η Animal Farm υποδέχεται το “1984”


Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

 Φεβρουάριος 2016. Μέσα σ’ αυτήν την πολιτική συγκυρία μαζοχιστικά ξαναδιαβάζω George Orwell και οι λέξεις του παίρνουν άλλη διάσταση, στις σκέψεις του αναγνωρίζω τις σκέψεις μου· κι εκείνος σαν να το ήξερε αυτό δεκαετίες πριν είχε γράψει: “though such were her thoughts she lacked words bent to a severe discipline of meaning, stripped to the bareness of terror”. Δυο μέρες και δυο νύχτες διαβάζω, κρατάω σημειώσεις και γράφω. Σε λίγο το πρόπλασμα ενός περίεργου κειμένου είναι έτοιμο και  σε μερικές μέρες ένα ολοκληρωμένο κείμενο θα έχει γεννηθεί. Στο τέλος I asked myself : “For whom are you writing this?” “For the Future” I thought.

Α. Η Animal Farm υποδέχεται το “1984” (πρόπλασμα)

“All animals are equal, but some animals are more equal than others” είπαν τα γουρούνια και διεκδίκησαν την εξουσία. Λόγω κομμουνιστικών καταβολών ήταν σίγουρο ότι δεν σέβονταν και πολύ την δημοκρατία αλλά  υποσχέθηκαν διάφορα ευχάριστα. Τα άλλα ζώα εξαπατήθηκαν εύκολα καθώς  “between freedom and happiness for the great bulk of mankind happiness is better” Έτσι το “1984” ενέσκηψε στην “Animal Farm”

Tα γουρούνια τσιρίζοντας αγενώς εγκαταστάθηκαν μεγαλοπρεπώς στην εξουσία, ενώ τα υπόλοιπα ζώα τραγουδούσαν “Beasts of England…Of the golden future time”. Φυσικά οι χρυσές μέρες αργούσαν πολύ, αλλά τουλάχιστον τα ζώα νόμιζαν ότι έχουν αξιοπρέπεια (!!!!) “if they were hungry, it was not from feeding tyrannical human beings; if they worked hard, at least they worked for themselves.”

Από την πρώτη στιγμή τα γουρούνια ενστικτωδώς έδειξαν την εχθρότητά του προς την παιδεία.  Αλλά αφού ήταν υποχρεωμένοι να ανέχονται το εκπαιδευτικό σύστημα, έπρεπε να το κάνουν ακόμη χειρότερο ώστε να μη μαθαίνει κανείς τίποτα, “there will be no art, no literature, no science”.  Έτσι θα υπάρχει ωφέλιμος χρόνος για να καλλιεργηθεί η Νέα Γλώσσα. Τι ήταν η Νέα Γλώσσα και τι σκοπό εξυπηρετούσε θα το καταλάβεις αμέσως από την παρακάτω αποστροφή του λόγου:

“It's a beautiful thing, the destruction of words. The whole aim of Newspeak is to narrow the range of thought. In the end we shall make thought-crime literally impossible, because there will be no words in which to express it. Every concept that can ever be needed will be expressed by exactly one word, with its meaning rigidly defined and all its subsidiary meanings rubbed out and forgotten.

The process will still be continuing long after you and I are dead. Every year fewer and fewer words, and the range of consciousness always a little smaller. Has it ever occurred to you that by the year 2050, at the very latest, not a single one will be alive who could understand such a conversation as we are having now? The whole climate of thought will be different. In fact, there will be no thought, as we understand it now. Political orthodoxy means not thinking - not needing to think. Political orthodoxy is unconsciousness. Unconsciousness is peace, because until they become conscious they will never rebel, and until after they have rebelled they cannot become conscious.”

Ωστόσο, μέχρι να ολοκληρωθεί το Νέο Πρόγραμμα “Not Thinking – Not feeling”,  τα γουρούνια θα έπρεπε να διαχειριστούν την Σκέψη, το Συναίσθημα, τη Συνείδηση, την Μνήμη, τα Ένστικτα, την Αντίδραση, επιστρατεύοντας φυσικά τους τρόπους των γουρουνιών. Δηλαδή:

°      Αμάθεια, “Ignorance is strength” ran the Party slogan. Η άγνοια είναι δύναμη, εννοείται δύναμη του Κόμματoς.

°      Διγλωσσία, to hold simultaneously two opinions which cancelled out each other, as that “Until they became conscious they will never rebel, and until after they have rebelled they cannot become conscious”Ή να χρησιμοποιείς δυο λέξεις που η μια αναιρεί την άλλη: “War is peace”, “Freedom is slavery”.

°      Διαστρέβλωση της αλήθειας και Ψέματα : “Party is the guardian of democracy” Η κεντρική ιδέα είναι : Lies until the lie became the truth; Truth is whatever the Party holds to be truth. If all accepted the lie which the Party imposed—if all records told the same tale—then the lie passed into history and became truth.

°      Αλλοίωση της Ιστορίας, as a caption ran:  “Who controls the past controls the future, who controls the present controls the past” που σημαίνει ότι:  All history was soon to be a palimpsest, scraped clean and reinscribed exactly as often as was necessary.

°      Εθνικό παραμύθι περί εξωτερικών εχθρών: “War is peace” δηλαδή αρκεί να πλάσεις εξωτερικούς κινδύνους για να ονομάσεις κάθε αντίδραση προδοσία και να εξασφαλίσεις πολιτική ειρήνη.

°      Φίμωση της αντίθετης άποψης. Η κομματική γραμμή είναι: “Defending democracy involves destroying all independence of thought and speech”

°     Πλύση εγκεφάλου, “Tearing human minds to pieces and putting them together again in new shapes believing that 2 + 2 = 5. If that is granted, all else follows; to say that two plus two make four is Freedom”

°       Προειδοποιήσεις και Απειλές: “Big Brother is Watching You”, “Τhought-crime does not entail death. Τhought-crime IS death”, “Freedom is slavery” Με λίγα λόγια σε παρακολουθούμε και αν σου μπουν ιδέες να θέλεις να σκέπτεσαι και να είσαι ελεύθερος, σε περιμένει η στέρηση της ελευθερίας σου και σίγουρος θάνατος.

°      Έλεγχος, “love, or friendship, or joy of living, or hate, or just be happy and not give a damn for anything, for them too, that is Freedom.”

         Δεν έχει νόημα η απορία “I understand HOW. I do not understand WHY”. Η απάντηση είναι αυτονόητη: “The Party seeks power entirely for its own sake, not interested in the good of others, interested solely in power, pure power. Power is not a means; it is an end. No one ever seizes power with the intention of relinquishing it. Power is not a means; it is an end. One does not establish a dictatorship in order to safeguard a revolution; one makes the revolution in order to establish the dictatorship. The object of power is power”

 “Final  warning. If you want a vision of the future, imagine a boot stamping on a human face - forever. Don’ t let it happen. It depends on you. Even if you are a minority of one it does not make you wrong”

Σας φαντάζομαι να διαβάζετε και μουρμουρίζω: “So maybe I am not a lonely ghost uttering a truth that nobody would ever hear ”

Β. Η Animal Farm υποδέχεται το “1984” (τελικό κείμενο) 

 Την  σκέψη μου γεμίζει ο George Orwell και τις λέξεις μου τις κυριεύουν οι λέξεις του, λέξεις αυστηρά πειθαρχημένες, λιτές σχεδόν τρομακτικές. Έστω και δύσκολα, βάζω σε μια τάξη σκέψεις και λέξεις και  γράφω πώς στην “Φάρμα των ζώων” ήρθε με νταούλια και χορούς το “1984” 

Τα γουρούνια είπαν απλά ότι «Όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά μερικά ζώα είναι πιο ίσα» και διεκδίκησαν την εξουσία. Το κομμουνιστικό τους παρελθόν άφηνε υποψίες για καθεστωτισμό και αυθαιρεσία, αλλά εύκολα εξαπάτησαν τα άλλα ζώα αφού υπόσχονταν μεγάλο φαγοπότι και άλλα ευχάριστα. Και οι μάζες που προτιμούν την ευδαιμονία από την ελευθερία ψήφισαν Γουρούνια. Έτσι το “1984” ενέσκηψε στην “Φάρμα των ζώων ”.

Tα γουρούνια τσιρίζοντας αγενώς εγκαταστάθηκαν μεγαλοπρεπώς στην εξουσία, ενώ τα υπόλοιπα ζώα τραγουδούσαν  «Ζώα της χώρας, ένα χρυσό μέλλον έρχεται». Φυσικά το χρυσό μέλλον δεν ήρθε, αλλά τουλάχιστον είχαν την αυταπάτη ότι έχουν «αξιοπρέπεια», γιατί - έλεγαν μεταξύ τους τα ζώα - μπορεί να πεινούσαν, αλλά τουλάχιστον δεν τάιζαν  τους τυράννους  τους· μπορεί να δούλευαν σκληρά αλλά δούλευαν για τους εαυτούς τους.

Τα γουρούνια από την πρώτη στιγμή ενστικτωδώς είχαν δείξει την εχθρότητά τους για την παιδεία. Αποφάσισαν όμως να λύσουν το πρόβλημα κατά φάσεις, ώστε στο τέλος να μην διδάσκεται ούτε τέχνη, ούτε λογοτεχνία, ούτε επιστήμη, ενώ όλο το βάρος θα έπεφτε στην Νέα Γλώσσα.

Η Νέα Γλώσσα είναι ένα ολόκληρο Πρόγραμμα: Κάθε έννοια θα χρειάζεται μόνο μια λέξη για να εκφραστεί. Κάθε λέξη θα έχει  μια αυστηρά οριοθετημένη σημασία, ενώ όλες οι άλλες σημασίες της θα διαγραφούν και θα ξεχαστούν. Όλες οι λέξεις εκτός από τις βασικές θα εξαλειφθούν. Είναι ωραίο πράγμα - έλεγε το πρόγραμμα - να καταστρέφεις λέξεις, γιατί έτσι οδηγείσαι στον τελικό σκοπό, δηλαδή κανείς να μη μπορεί να περιπέσει στο έγκλημα της ελεύθερης σκέψης. Το σκεπτικό είναι απλό: όταν δεν υπάρχουν οι λέξεις, το εύρος της σκέψης θα στενεύει μέχρι που θα απαλειφθεί· έτσι αυτομάτως θα  απαλειφθεί και  ο κίνδυνος  της  ελεύθερης σκέψης που  αποτελεί θανάσιμο έγκλημα.

Η ολοκλήρωση του Προγράμματος της Νέας Γλώσσας θα διαρκέσει για χρόνια και θα ξεπεράσει τα χρονικά όρια μιας ή δυο γενεών. Κάθε χρόνο θα υπάρχουν όλο και λιγότερες λέξεις και κατά συνέπεια το εύρος της συνειδητοποίησης των πραγμάτων θα γίνεται όλο και μικρότερο. Το αργότερο μέχρι το 2050 κανείς δεν θα πρέπει να μπορεί να καταλάβει αυτά που λέγονται και γράφονται σήμερα. Όλο το περιβάλλον της ανθρώπινης σκέψης θα είναι διαφορετικό· δεν θα υπάρχει σκέψη όπως την εννοούμε σήμερα. Για το Κόμμα πολιτικώς ορθό είναι να μη υπάρχει σκέψη.

 Πολιτικώς ορθό επίσης, σύμφωνα με το Πρόγραμμα, είναι να μην υπάρχει πολιτική συνείδηση. Γιατί οι άνθρωποι όταν αποκτήσουν πολιτική συνείδηση επαναστατούν και ακόμη είναι γνωστό ότι μέσα στον επαναστατικό ενθουσιασμό ακόμη και αυτοί που μέχρι εκείνη την ώρα ήταν αμέτοχοι και αδιάφοροι μπορεί να αποκτήσουν πολιτική συνείδηση· και τότε το καθεστώς κινδυνεύει.

Ωστόσο, μέχρι να ολοκληρωθεί το Πρόγραμμα Πολιτικής Απάθειας τα γουρούνια θα πρέπει άμεσα να διαχειριστούν την Σκέψη, το Συναίσθημα, τη Συνείδηση, την Μνήμη, τα Ένστικτα, την Αντίδραση των ζώων, επιστρατεύοντας τους τρόπους των γουρουνιών,  δηλαδή:  

- Αμάθεια, καθότι όπως έλεγε και το κομματικό σλόγκαν “Η άγνοια είναι δύναμη”, εννοείται δύναμη του Κόμματoς.

- Διγλωσσία. Δηλαδή  το κομματικό γουρούνι πρέπει να υποστηρίζει ταυτόχρονα δύο απόψεις που η μια να αναιρεί την άλλη, για παράδειγμα “Ο όχλος όσο δεν έχει πολιτική συνείδηση δεν θα επαναστατήσει και όσο δεν επαναστατεί δεν θα έχει αποκτήσει πολιτική συνείδηση ” Μια άλλη μορφή διγλωσσίας είναι να χρησιμοποιεί στην ίδια πρόταση δύο λέξεις που η μία αντιφάσκει την άλλη όπως στο σλόγκαν “Η ελευθερία είναι δουλεία“  Με αυτό τον τρόπο το γουρούνι εξουδετερώνει την λογική και πουλά όποιο παραμύθι θέλει.

-Διαστρέβλωση της αλήθειας και ψέματα. Ψέματα μέχρι που το ψέμα να είναι η μόνη αλήθεια, όπως στο σύνθημα “Το Kόμμα είναι φρουρός της δημοκρατίας”. Αλήθεια πρέπει να θεωρείται ό, τι ανακοινώνεται στα κυβερνητικά non papers. Το σκεπτικό είναι απλοϊκά σατανικό: Αν το ψέμα επαναλαμβάνεται διαρκώς από πολλούς και διαφορετικούς πομπούς – παπαγαλάκια  που θα λένε το ίδιο παραμύθι, τότε το ψέμα περνάει σαν μοναδική αλήθεια, γίνεται γεγονός. 

- Αλλοίωση της Ιστορίας. Η Ιστορία πρέπει να σβηστεί και να ξαναγραφτεί μια και δυο και όσες φορές χρειαστεί· άλλωστε όποιος έχει σήμερα την εξουσία μπορεί, χρησιμοποιώντας τα μέσα προπαγάνδας και τα σχολικά βιβλία, να παρουσιάζει το παρελθόν όπως θέλει και κατά συνέπεια να διαπλάθει τις συνειδήσεις όπως τον συμφέρει, με απώτερο στόχο να ελέγξει το μέλλον.

- Δημιουργία κλίματος εξωτερικής απειλής ώστε κάθε αντιπολιτευτική κίνηση να θεωρείται εθνική προδοσία. “Ο πόλεμος είναι ειρήνη” έλεγε το σύνθημα και με την λέξη ειρήνη εννοούσε λογοκρισία και απαγορεύσεις για λόγους εθνικής ασφαλείας εν καιρώ πολέμου.

- Φίμωση της αντίθετης άποψης και έλεγχος των μέσων ενημέρωσης. Το μήνυμα της καμματικής προπαγάνδας είναι σαφέστατο: “Για να υπερασπιστείς την δημοκρατία να καταστρέψεις την ανεξαρτησία σκέψης και λόγου”, εννοεί την δημοκρατία τύπου σοβιέτ.

-Πλύση εγκεφάλου. Το ανθρώπινο μυαλό πρέπει να διαλυθεί και να ξανασυναρμολογηθεί  μέχρι που να πιστεύει ότι 2 + 2 = 5. Αυτό είναι κορυφαία επιδίωξη και προϋπόθεση για όλα τα άλλα. Το να εξακολουθεί κάποιος να πιστεύει ότι δύο και δύο κάνουν τέσσερα σημαίνει ότι είναι ελεύθερος, άρα επικίνδυνος για το κόμμα.

- Προειδοποιήσεις και Απειλές. Πρόσεχε τα συνθήματα: “Ο μεγάλος Αδελφός σε παρακολουθεί”, “Η ελευθερία της σκέψης δεν ενέχει θανάσιμο κίνδυνο, σημαίνει θάνατο”, “Η ελευθερία είναι δουλεία” Αν τα συνδυάσεις όλα μαζί σημαίνουν ότι ο καθένας είναι υπό παρακολούθηση και αν του μπουν ιδέες να θέλει να σκέπτεται και να είναι ελεύθερος, τον περιμένει η στέρηση της ελευθερίας του και θάνατος (που δεν θα είναι γρήγορος).

- Έλεγχος του συναισθήματος, γιατί όταν κάποιος αγαπάει, μισεί, χαίρεται τη ζωή, είναι ευτυχισμένος και αδιαφορεί για τα γουρούνια και το σύστημα ολόκληρο, τότε σημαίνει ότι είναι ελεύθερος, άρα επικίνδυνος.

Απώτατος και υπέρτατος στόχος των γουρουνιών η εξουσία. Το κόμμα θέλει την εξουσία για να την χρησιμοποιήσει προς όφελός του, ούτε το νοιάζει το γενικό καλό, ούτε οι άλλοι όλοι, μόνο η εξουσία, απλά η εξουσία, αποκλειστικά η εξουσία.  Η εξουσία δεν είναι το μέσον, είναι ο σκοπός. Την εξουσία δεν θα την παραδώσουν ποτέ με την θέλησή τους. Κανείς ποτέ δεν το έχει κάνει. Δεν εγκαθιστούν σήμερα ένα δικτατορικό καθεστώς για να περιφρουρήσουν την επανάσταση. Κάνουν την επανάσταση για να εγκαθιδρύσουν δικτατορία. Ο μοναδικός σκοπός είναι η εξουσία.

Μια τελευταία προειδοποίηση: Για να πάρεις μια ιδέα για το πώς προδιαγράφεται το μέλλον σου να φανταστείς μια μπότα βαριά πάνω στο πρόσωπό σου – για πάντα. Μην επιτρέψεις να συμβεί. Από σένα εξαρτάται. Αγωνίσου, ακόμη κι αν είσαι ένας απέναντι σε πολλούς,  αυτό δε σημαίνει ότι εσύ έχεις άδικο κι εκείνοι δίκιο.

Αν έχεις διαβάσει αυτό το κείμενο μέχρι το τέλος, τότε ίσως ο Orwell κι άλλοι κι εγώ να μην είμαστε μοναχικά θλιβερά φαντάσματα που λένε αλήθειες που δεν θα ακούσει κανείς.

ΖΕΤΤΗ ΒΑΡΔΑΚΗ