Judgement in Berlin, το χρονικό μιας δικαστικής υπόθεσης

γραμμένο από τον ίδιο τον δικαστή που την δίκασε, τον Herbert J. Stern

1978: Ένα ζευγάρι, σε μια απελπισμένη προσπάθεια να περάσουν από το Ανατολικό Βερολίνο στο Δυτικό, κάνει αεροπειρατεία! Μόλις προσγειώνονται συλλαμβάνονται με πολιτική απόφαση. Στην συνέχεια παραπέμπονται να δικασθούν από Αμερικανικό  δικαστήριο στο Βερολίνο, επειδή το «έγκλημα» διαπράχθηκε στον τομέα ευθύνης των Αμερικανών . Πρωτοφανές στα τριάντα τέσσερα χρόνια μετά τον πόλεμο. Το Αμερικάνικο κογκρέσο αναλαμβάνει ασμένως να ετοιμάσει μια δίκη παρωδία. Τι συμβαίνει; Απλώς οι Αμερικανοί δεν επιθυμούν να δoθεί πρόφαση στους Σοβιετικούς να αποσυρθούν  αυτοί και οι δορυφόροι τους, π.χ. Κούβα,  από την διεθνή συνθήκη «Περί Αεροπειρατείας ως Τρομοκρατικής Πράξης». Άρα οι φυγάδες από το Ανατολικό Βερολίνο θα δικασθούν ως τρομοκράτες!  Αλλά ο Αμερικανοεβραίος δικαστής που κάθεται στην έδρα δεν είναι πολιτικό χειραγωγούμενο. Πιστεύει μόνο στον Νόμο, στην Αλήθεια και στην Ανθρωπιά και δεν θα αφήσει την πολιτική να ντροπιάσει ούτε τον Νόμο, ούτε την Αλήθεια, ούτε την Ανθρωπιά αυτή τη φορά.

   

 R. F. Delderfield, A horseman riding by #1  / To serve them all my days

1902 - 1920

Aγγλική επαρχία στην αρχή του 20αιώνα, μια κοινωνία  που θέλει να μένει κολλημένη ακόμη στην Βικτωριανή νιρβάνα αλλά παρ’ όλα αυτά την αγγίζουν ήδη  οι αλλαγές στο Λονδίνο, όπως το κίνημα των Suffragettes της Emmeline Pankhurst  με τις ακραίες τους θέσεις και τις ακτιβιστικές τους μεθόδους και όπως οι Φιλελεύθεροι με τον φλογερό David Lloyd George  και το μεταρρυθμιστικό του κοινωνικό πρόγραμμα. Όμως την Άνοιξη του 1914 τίποτα δεν προοιωνίζει το κακό που έρχεται.

“Anthem for doomed youth”

Όταν ξεσπάει ο πόλεμος οι πρώτοι εθελοντές  φεύγουν για την Γαλλία τραγουδώντας  "It's a Long Way to Tipperary" μέσα στην γενική αισιοδοξία. Αλλά τα νέα που έρχονται από το μέτωπο είναι άσχημα, οι απώλειες στα χαρακώματα και στις μάχες τεράστιες. Το 1916  κηρύσσεται  μερική επιστράτευση και εμφανίζονται οι πρώτοι αντιρρησίες συνείδησης και οι πρώτες λιποταξίες που τιμωρούνται με ατιμωτική εκτέλεση. Ο αριθμός των νεκρών ανεβαίνει. Κι από όσους γυρίζουν πίσω πολλοί είναι τραυματισμένοι βαριά στο σώμα, αλλά όλοι τραυματισμένοι βαριά στην ψυχή τους.

Οι γυναίκες δουλεύουν. Δουλεύουν  στα χωράφια, στις φάρμες, στις μεταφορές, στο σπίτι, στα πρόχειρα νοσοκομεία αποκατάστασης των πληγωμένων.  Οι μαθημένες στις μάχες φεμινίστριες πάνε στο μέτωπο ως νοσοκόμες και οδηγοί ασθενοφόρων και πολλές σκοτώνονται στο καθήκον.

Στις πόλεις και στην επαρχία οι κοινωνίες τα έχουν χαμένα και οι άνθρωποι γίνονται κακοί μεταξύ τους με μόνο τους ελαφρυντικό το πένθος, τον πόνο, τις στερήσεις, την κούραση.  Τότε είναι που ξεφυτρώνουν και τα κοράκια, αυτοί που πλούτισαν από τον πόλεμο και τώρα θέλουν να εξαγοράσουν φτηνά ό, τι απόμεινε από την περιουσία, την ψυχή και την τιμή των ανθρώπων.

Αλλά τον συγγραφέα τον ενδιαφέρει και η πολιτική και οι πολιτικοί. Πριν ακόμη τελειώσει ο πόλεμος οι Φιλελεύθεροι που βρίσκονται στην κυβέρνηση με τον Lloyd George πρωθυπουργό ξέρουν ότι πολιτικά έχουν ξοφλήσει . Γιατί για να ανταπεξέλθουν στον πόλεμο έχασαν το πολιτικό τους στίγμα, εγκατέλειψαν τον ιδεαλισμό, τον ειρηνικό τους προσανατολισμό  και τις κοινωνικές τους προτεραιότητες. Οι ψηφοφόροι τους σίγουρα  θα έδιναν την ευκαιρία για μεταρρύθμιση στο Εργατικό Κόμμα που ερχόταν ακάθεκτο από τα αριστερά.

Μετά τον πόλεμο

Όσοι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ένιωσαν τον θάνατο κι έμειναν ζωντανοί, θέλουν να βρουν να πιαστούν από την ζωή για να συνεχίσουν. Όσοι στα χρόνια του πολέμου δεν κινδύνευσαν ποτέ να «πέσουν», στήνουν μνημεία για τους «πεσόντες»  με όψιμο πατριωτισμό.  Όσες γυναίκες πέθαναν στο μέτωπο άνοιξαν τον δρόμο για να προχωρήσει «προς τιμή τους» ο συντηρητικός ανδροκρατούμενος κόσμος στα πρώτα δειλά μέτρα ισότητας.

Και ακολουθεί το ιντερμέντζο ...

The return of the native  του Thomas Hardy

Ήταν όμορφη, διαφορετική και

Τι ήθελε;

Ελευθερία και έρωτα

Τι ποθούσε;

Να ταξιδέψει.

Τι είχε για να δώσει;

Αγάπη.

Tι έγινε; 

Αγάπησε αυτόν που την έκανε να ονειρεύεται το Παρίσι. Αλλά αυτός την  

    έδεσε με γάμο στα βαλτοτόπια, στην αρρώστια και στην μιζέρια του.

Εκείνη; Εκείνη τι έκανε;

 Έχασε τον εαυτό της. Μέχρι που μια μέρα πήγε στο πανηγύρι και χόρεψε, αγκαλιάστηκε με τον παλιό εραστή της, ξαναονειρεύτηκε και  την νύχτα έφυγε κρυφά μέσα στην καταιγίδα για να τον βρει και να φύγουν για το Παρίσι. Αλλά η καταιγίδα την ζήλεψε κι έκανε το ρυάκι χείμαρρο  ορμητικό  που την πήρε μαζί του. Έτσι έφυγε για πάντα και γλύτωσε  απ’ όλους και όλα τα μικρά, τα στενά, τα μίζερα, τα ψεύτικα, τα σκάρτα.

The Atonement του Ian McEwan

Υπάρχει εξιλέωση;

Ένα δεκατριάχρονο κορίτσι, μοναχικό, θυμωμένο, με οργιώδη φαντασία, μπερδεμένο με τα ερωτικά των μεγάλων, εκείνο το ζεστό βράδυ είπε στην αστυνομία ότι «είδε» αυτό που δεν είδε αλλά που ήθελε να δει, αυτό που, κι όταν δεν ήταν πια τόσο σίγουρη ότι το είδε, όμως το υπερασπίστηκε μέχρι τέλους, «σαν την νύφη που έχει αμφιβολίες πριν τον γάμο αλλά δεν τον ακυρώνει για να μη χαλάσει το πάρτυ».

Και οι μεγάλοι - όλοι - γιατί έριξαν όλο το βάρος σ’ ένα δεκατριάχρονο που είχε πάθος να γράφει φανταστικές τραγικές ιστορίες και να παίζει την πρωταγωνίστρια; Μα απλώς, γιατί η εκδοχή της μικρής συγκάλυπτε όλα τα δικά τους κακώς μεν κακώς έχοντα δε.

Πέντε χρόνια αργότερα ο πόλεμος θα θερίσει ό, τι απέμεινε από την ζωή των θυμάτων εκείνης της βραδιάς και δεν θα αφήσει περιθώριο ούτε στην μικρή πρωταγωνίστρια, ούτε και σε κανέναν άλλον, για ΕΞΙΛΕΩΣΗ.

The Ιnnocent του Ian McEwan

Ένα περίεργο βιβλίο.

Αρχίζει ως κατασκοπευτικό thriller στο κατεστραμμένο και διχοτομημένο Βερολίνο του 1956 / ΄57. Εξελίσσεται σε ρομάντζο που οδηγεί σε έγκλημα πάθους και σε thriller απόλυτης φρίκης που επισκιάζει τα πάντα. Μόνη φυγή για τον ήρωα από τις συνέπειες είναι να γίνει κάτι μεγάλο, τεράστιο για αποπροσανατολισμό, όπως να μάθουν οι «εχθροί», οι Ρώσοι, το κατασκοπευτικό σχέδιο των Αμερικάνων, να βρουν το τούνελ. Αλλά το τούνελ οι Ρώσοι το  ήξεραν- είχαν τους δικούς τους κατασκόπους – μόνο που τώρα οι δικές του κινήσεις τούς μπερδεύουν και αποκαλύπτονται πρόωρα. Και η CIA ήξερε ότι το ήξεραν οι Ρώσοι. Τελικά δεν υπάρχουν πολιτικά χαμένοι, οι μόνοι χαμένοι είναι οι «αθώοι» εραστές και ο έρωτας· ο επίλογος  - Βερολίνο τέλη της δεκαετίας του ΄80 - με την γλυκόπικρη γεύση του είναι η επιβεβαίωση.

Ένα περίεργο βιβλίο.

The Guernsey Literary and Potato Peel Pie Society

της Mary Ann Shaffer

      Ένα βιβλίο γράμματα και (μερικά) τηλεγραφήματα.

Τι γράφει η νεαρή συγγραφέας σε όλα αυτά τα γράμματα που στέλνει; Διάφορα στον καθένα. Ότι βρήκε τα  σπίτι της αμείλικτα βομβαρδισμένο, όπως όλο το Λονδίνο. Ότι είναι  ευτυχισμένη για την επιτυχία του βιβλίου της, αλλά όχι εφησυχασμένη, ότι θέλει να ζήσει, να αισθανθεί και να βρει νέα θέματα για να ξαναγράψει.  Ότι  επικοινώνησε μαζί της από το  Guernsey μια ετερόκλητη ομάδα βιβλιόφιλων με περίεργο όνομα. Ότι τους αγαπάει.

Τι της απαντούν οι φίλοι της; Διάφορα ο καθένας. Ότι επίσης την αγαπάνε, ότι της αξίζει να βρει την ευτυχία, ότι ο Αμερικάνος θαυμαστής της που λάμπει δεν είναι χρυσός, ότι δεν είναι κακή ιδέα να δεχτεί την πρόσκληση των βιβλιόφιλων του Guernsey και να πάει.

Στα γράμματά της από το Guernsey οι φίλοι της διαβάζουν για τις νέες της εμπειρίες και συναισθήματα και κυρίως, διαβάζοντας ανάμεσα στις γραμμές διαισθάνονται πριν ακόμα το συνειδητοποιήσει η ίδια, ότι εκεί στο νησί της Μάγχης βρήκε τον έρωτα, την ιστορία του νέου της βιβλίου και την ηρωίδα της, την Elisabeth που δεν την γνώρισε, αλλά είδε την ψυχή της χαραγμένη στην ψυχή των ανθρώπων που την γνώρισαν κι έζησαν μαζί της.

Suite Française  της  Irène Némirovsky.

Η αφήγηση είναι πολύ κοντά χρονολογικά στα γεγονότα στα οποία αναφέρεται, την προέλαση των γερμανικών στρατευμάτων και  την γερμανική κατοχή στην Γαλλία. Το έργο σώθηκε ημιτελές σε χειρόγραφο που βρέθηκε και εκδόθηκε περίπου εξήντα χρόνια μετά , το 2004,  γιατί δυο μέρες μετά το τέλος του δεύτερου μέρους, τον Ιούλιο του 1942 οι Γερμανοί συλλάβανε την συγγραφέα που ένα μήνα μετά πέθανε στο Auschwitz.  Ήξερε ασφαλώς τι σημαίνει να είσαι Εβραία στην κατεχόμενη Γαλλία και όμως στο βιβλίο δεν υπάρχει ίχνος από  τον προσωπικό της εφιάλτη.

Οι ιστορίες και οι ήρωες αλληλοεμπλέκονται στα δύο πρώτα μέρη του βιβλίου.

Μέρος πρώτο Tempête en juin.                          Μέρος δεύτερο Dolce

Η μεγάλη φυγή από το Παρίσι. Ο φόβος,               Ο έρωτας με τον κατακτητή που δεν

το χάσιμο του λούστρου και της ανθρωπιάς.          είναι παρά έρωτας για την ζωή, που   

Η επιστροφή στο Παρίσι θα είναι                            δεν είναι παρά αυτοσυνειδητοποίηση

μια νέα αρχή ή ένα τέλος.                                        και επανάσταση.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ 

ΑΠΟ ΕΝΑ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΗΜΟ

Μετά τους Βαλκανικούς, σε μια εποχή στρατιωτικού ανταγωνισμού, αμφίρροπων συμμαχιών και σφοδρών αντιδιεκδικήσεων ζωνών επιρροής, υποχώρησαν στην απαίτηση της Ιταλίας για ίδρυση του κράτους της Αλβανίας στο οποίο συμπεριέλαβαν και την Βόρειο Ήπειρο. Ο αγώνας των Βορειοηπειρωτών αλλά κυρίως η αλλαγή στον συσχετισμό των δυνάμεων, έκανε τις δυνάμεις να μεταστραφούν και με την  ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ ΤΟΝ ΜΑΙΟ ΤΟΥ 1914  αναγνώρισαν  στην ΒΟΡΕΙΟ ΗΠΕΙΡΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ.

ΣΦΡΑΓΙΔΑ: ΑΓΙΟΙ ΣΑΡΑΝΤΑ, ΜΑΙΟΣ 1914

Η έκρηξη του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου έναν μήνα αργότερα πάγωσε τα γεγονότα. Μετά τον πόλεμο, κυρίως επειδή το επέβαλε η ισορροπία της μοιρασιάς και επειδή η Ελλάδα του Βενιζέλου είχε ήδη στρέψει το ενδιαφέρον  της προς την Θράκη και την Μικρά Ασία,  Η ΒΟΡΕΙΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ ΔΟΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΙΣ ΝΙΚΗΤΡΙΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΟΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΑΛΒΑΝΙΑ με απόφαση της διάσκεψης του Παρισιού τον Νοέμβριο του 1921.