© Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 

1923 -2023

           Την 1η Μαρτίου 1935, ο Βενιζέλος έκανε κίνημα. Για λίγο φάνηκε ότι θα χωριστεί πάλι η Ελλάδα στα δύο. Τα πράγματα όμως δεν έφθασαν εκεί, γιατί οι στρατιωτικοί που ηγούντο του κινήματος δεν ήθελαν και δεν είχαν εντολή από τον Βενιζέλο να φθάσουν τα πράγματα εκεί. Οι Κονδύλης και Μεταξάς πήραν τα εύσημα για την καταστολή  και ο όχλος έστηνε κρεμάλες για τον Βενιζέλο και οι παπάδες του έριχναν αναθέματα.

      Γιατί έκανε κίνημα ο Βενιζέλος το ‘35; Ούτε γιατί ήταν πολιτικός τζογαδόρος και εκρηκτική προσωπικότητα, όπως λένε οι εχθροί του (έχει ακόμα σήμερα εχθρούς), ούτε γιατί ήταν ταραγμένος από την δολοφονική επίθεση εναντίον του, που λένε όσοι δεν έχουν ιδέα περί Βενιζέλου. Ο Βενιζέλος έκανε το κίνημα γιατί  έβλεπε ότι γίνονταν κινήσεις για να επαναφέρουν τον βασιλιά και ήθελε να προστατεύσει την  Αβασίλευτη. 

         Μετά την καταστολή του κινήματος του Βενιζέλου  ο Τσαλδάρης κάλεσε τους Αντι-βενιζελικούς και τον Μεταξά -  τον ίδιο εκείνον Μεταξά που είχε αποπέμψει από την Κυβέρνησή του ένα χρόνο πριν όταν χαρακτήρισε τον Κοινοβου-λευτισμό «εκπεσόντα» - και όλοι μαζί έστησαν ένα αντιβενιζελικό, διωκτικό, εκδικητικό, φανατικό καθεστώς. Επέβαλαν Στρατιωτικό Νόμο και κυβερνούσαν με Αναγκαστικούς Νόμους. Περιόρισαν τις ελευθερίες των πολιτών. Έστησαν στρατοδικεία με εντολή να απαγγελθούν θανατικές καταδίκες -  και κατά του Βενιζέλου - Εκτέλεσαν σαν προδότες όσους δεν είχαν προλάβει να φύγουν, ανάμεσά τους και τρεις ήρωες του Μικρασιατικού (ήταν κατήγοροι  το ΄22 στην δίκη των «Έξι»). Και όταν είχαν τελειώσει το ξεκαθάρισμα των λογαριασμών, ήραν τον Στρατιωτικό Νόμο και προκήρυξαν εκλογές.

 

      Οι εκλογές έγιναν στις 9 Ιουνίου 1935 με το πλειοψηφικό. Για όλους όμως τους παραπάνω λόγους δεν έλαβαν μέρος οι Φιλελεύθεροι και τα συγγενή κόμματα του Γ. Καφαντάρη, Αλ. Παπαναστασίου, Ανδρέα Μιχαλακόπουλου, Αλεξ. Μυλωνά και Ιω. Σοφιανόπουλου. Από τους συμμετασχόντες πήραν : Π. Τσαλδάρης και Γ. Κονδύλης συνεργαζόμενοι 65%, 288 έδρες [Τσαλδάρης 255, Κονδύλης 32]. Ένωσις Βασιλοφρόνων 14%, 7 έδρες [Μεταξάς 5, Ανεξάρτητοι Πολιτευτές 2]. Κομμουνισταί και Συμπράττοντες 9.59%, (λόγω πλειοψηφικού δεν έβγαλαν βουλευτές). Ανεξάρτητοι 6.89%, 6 έδρες.

         Ήταν μια βουλή από εθνικόφρονες και βασιλικούς που ανταγωνίζονταν μεταξύ τους ποιος θα πρωτοφέρει τον βασιλιά. Πρώτοι στον αγώνα δύο παλιοί προδότες του χώρου του ο καθένας:  Ο Ι. Μεταξάς που το 1924 είχε αποκηρύξει τον βασιλιά για να πάρει  χάρη από τον Παπαναστασίου και να γυρίσει στην Ελλάδα. Και  ο Γ. Κονδύλης που το 1924 παρίστανε τον «Ηρακλή της Δημοκρατίας». Απέναντι και στους δύο ο πρωθυπουργός Π. Τσαλδάρης υποστήριζε ότι έπρεπε πρώτα να γίνει δημοψήφισμα για να αποφανθεί ο λαός και μετά η Κυβέρνηση να προβεί στην αντίστοιχη νομοθετική πράξη. Ο Κονδύλης τον αψήφησε και κινήθηκε αντιθεσμικά. Ήρθε σε επικοινωνία με τον Γεώργιο και εν συνεννοήσει με τους αρχηγούς των σωμάτων - Αλ. Παπάγο, Δ. Οικονόμου και Γ. Ρέππα - έριξε τον Τσαλδάρη και ανέλαβε ο ίδιος πρωθυπουργός.

        Όσα έγιναν μετά θύμιζαν 1924 από την ανάποδη. Ο Κονδύλης έφερε στην βουλή τον Νόμο για την επαναφορά της Βασιλείας (απόντων 165 βουλευτών) και στις 3 Νοεμβρίου 1935 έκανε δημοψήφισμα. Ο αναίσχυντος όμως δεν κράτησε ούτε τα προσχήματα, το 98% υπέρ εξέθετε τον ίδιο τον βασιλιά.

          Υπ’ αυτές τις συνθήκες το 1935 γύρισε στην Ελλάδα ο Γεώργιος Β΄ που εις ένδειξη συμφιλιώσεως έδωσε αμνηστία σε πολιτικούς και στρατιωτικούς του Κινήματος της 1^ης Μαρτίου 1935 - παρά την αντίθετη γνώμη του Κονδύλη (ειδικά για τους στρατιωτικούς).Ο Κονδύλης παραιτήθηκε και με εντολή του Γεώργιου ανέλαβε υπηρεσιακός πρωθυπουργός ο μετριοπαθής πολιτικός Κων/νος Δεμερτζής για να οδηγήσει την χώρα σε εκλογές για Αναθεωρητική Βουλή γιατί με την κατάργηση της Αβασίλευτης είχε καταργηθεί και το Σύνταγμα του 1927.

                Ο Βενιζέλος αυτεξόριστος στο Παρίσι πέθανε στις 18 Μαρτίου 1936. Η Γαλλική Κυβέρνηση του απέδωσε τιμές όσες ποτέ άλλοτε σε ξένο πολιτικό, αλλά στην Αθήνα τον φοβούνταν ακόμα και πεθαμένο. Έτσι η σορός του παρελήφθη από το γαλλικό πολεμικό στο Μπρίντιζι και ταξίδεψε με το αντιτορπιλικό «Κουντουριώτης» κατευθείαν προς Χανιά. Ο Βενιζέλος ανήκε πια στην Ιστορία.

---

   [1] Βλ. Κων. Δ. Πολυχρονιάδου «Αἱ γνῶμαι τοῦ Ἐλευθερίου Βενιζέλου περί μεταρρυθμίσεων»,   σελ. 108

  

          © Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 

1923 -2023

          ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΣ

                    Αβασίλευτη Δημοκρατία 1

   

               Στις 20 Οκτωβρίου 1923, δεκατρείς μήνες μετά την καταστροφή του Μικρασιατικού Ελληνισμού και την απώλεια της Ανατολικής Θράκης, έντεκα μήνες μετά την καταδίκη σε θάνατο επί προδοσία και την  εκτέλεση των «Έξι» συνυπεύθυνων ως υπεύθυνων για την εθνική τραγωδία, η επαναστατική κυβέρνηση Γονατά/ Πλαστήρα προκήρυξε εκλογές για τις 16 Δεκεμβρίου με ανοιχτό το θέμα του Πολιτειακού. Για τους βενιζελικούς η παραίτηση του Κωνσταντίνου μετά την καταστροφή υπέρ του γιού του Γεωργίου, δεν ξέπλενε την ευθύνη του παλατιού.

               Δύο μέρες μετά την προκήρυξη των εκλογών, στις ΄22 Οκτωβρίου, έγινε φιλοβασιλικό κίνημα από τους υποστράτηγους  Γ. Λεονορδόπουλο και Παν. Γαργαλίδη σε συνεργασία με τον συνταγματάρχη Γ. Ζήρα και φιλοβασιλικούς στρατιωτικούς κύκλους της επιρροής του Ι. Μεταξά. Ο Ν. Πλαστήρας κινήθηκε αστραπιαία και κατέστειλε το κίνημα. Ακολούθησαν εκτεταμένες συλλήψεις. Ο Ζήρας διέφυγε στην Γιουγκοσλαβία. Ο Μεταξάς ζήτησε πολιτικό άσυλο στην Ιταλία. Οι Λεοναρδόπουλος και Γαργαλίδης συνελήφθησαν, πέρασαν στρατοδικείο και καταδικάστηκαν σε θάνατο. (Δεν εκτελέστηκαν. Ένα χρόνο μετά και αυτοί και όλοι οι εμπλακέντες στο κίνημα πήραν χάρη).

               Μετά την καταστολή του κινήματος - θεωρώντας βέβαιη η Επαναστατική Κυβέρνηση την εμπλοκή του Γεωργίου σ’ αυτό - ο πρωθυπουργός Στυλ. Γονατάς απηύθυνε διάγγελμά του προς τον στρατό και τον λαό λέγοντας ότι είναι ευθύνη της Επανάστασης να θέσει άμεσα πολιτειακό ζήτημα. Πρώτη τους κίνηση ήταν να αποστρατεύσουν άμεσα πάνω από 1.200 φιλοβασιλικούς αξιωματικούς (το θέμα απομάκρυνσης των φιλοβασιλικών από το στράτευμα εκκρεμούσε από το 1922).

                Η ανακίνηση του πολιτειακού εν μέσω της προεκλογικής περιόδου αναζωπύρωσε τις διαφωνίες στην  Βενιζελική παράταξη που διχάστηκε:  Οι Φιλελεύθεροι ήθελαν το πολιτειακό να λυθεί με Δημοψήφισμα - γραμμή Βενιζέλου - Ο  Αλέξανδρος Παπαναστασίου της αριστερής πτέρυγας των Βενιζελικών, ταγμένος υπέρ της κατάργησης της βασιλείας άμεσα δια Νόμου, αποσχίστηκε και  ίδρυσε την «Δημοκρατική Ένωση». Μαζί του πήγαν και οι λεγόμενοι «Στρατιωτικοί» της Βενιζελικής παράταξης που και αυτοί είχαν αυτονομηθεί από την γραμμή Βενιζέλου· από το καλοκαίρι ο στρατηγός Αλέξ. Οθωναίος είχε ιδρύσει στην Θεσσαλονίκη τον Στρατιωτικό Σύνδεσμο που είχε ήδη διεισδύσει σε όλες τις μεγάλες μονάδες της χώρας. Και οι ψηφοφόροι; Αυτό που ήθελαν το φώναξαν στο μεγάλο συλλαλητήριο στους Στύλους του Ολυμπίου Διός στις 2 Δεκεμβρίου πριν τις εκλογές :  «Να γυρίσει ο Βενιζέλος».

               Μετά το διάγγελμα Γονατά τα φιλοβασιλικά κόμματα  - «Ηνωμένη Αντιπολίτευση» («Λαϊκό Κόμμα» και «Κόμμα Στρατού»), «Κόμμα Ελευθεροφρόνων» Ι. Μεταξά, «Συντηρητικό κόμμα »  Γ. Ράλλη  και άλλα μικρότερα - δήλωσαν αποχή από τις εκλογές. Αλλά μετά το ογκώδες φιλοβενιζελικό συλλαλητήριο στις 2 Δεκεμβρίου, κατάλαβαν ότι έχασαν έδαφος και ζήτησαν και πήραν άδεια να διοργανώσουν αντίστοιχο φιλοβασιλικό συλλαλητήριο στον ίδιο χώρο, στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, για τις 9 Δεκεμβρίου. Στην Αστυνομία υπήρχαν πληροφορίες ότι μέσα στο πλήθος θα υπήρχαν ένοπλοι και δεν αιφνιδιάστηκαν όταν στις συμπλοκές στο Σύνταγμα μπροστά στα γραφεία της Επανάσταση του 1922 και στο  Ζάππειο δέχθηκαν πυροβολισμούς. Την ίδια ώρα ομάδες Δημοκρατικών άρχιζαν να φθάνουν στο κέντρο. Επισήμως, υπήρξαν οκτώ νεκροί και 16 σοβαρά τραυματισμένοι. Φιλοβασιλικές πηγές αναφέρουν 15 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες.

 

                 Σ΄ αυτό το κλίμα έγιναν οι εκλογές στις 16 Δεκεμβρίου 1923 (Για την ιστορία να πω ότι ήταν οι τελευταίες εκλογές που έγιναν με σφαιρίδια εκτός από Αθήνα, Πειραιά και  Θράκη όπου χρησιμοποιήθηκαν χάρτινα ψηφοδέλτια). Λόγω πλειοψηφικού σε πολλές περιφέρειες Βενιζελικοί υποψήφιοι διαφόρων παρατάξεων είχαν κατέβει σε ενιαίο ψηφοδέλτιο κι έτσι δεν μπορούν να υπολογιστούν ποσοστά παρατάξεων. Έβγαλαν Φιλελεύθεροι, Ε. Βενιζέλος, 250 έδρες. Δημοκρατική ‘Ενωσις, Αλέξανδρος Παπαναστασίου, 120 έδρες. Ανεξάρτητοι Βενιζελικοί, 7 έδρες. Αγροτικό κόμμα, Σπύρος Χασιώτης, 3 έδρες. Αποχή 30%.

               [Το Σ.Ε.Κ.Κ.Ε. - Σοσιαλιστικό Εργατικό Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας -  πήρε 18.000 ψήφους και δεν έβγαλε βουλευτή λόγω πλειοψηφικού. Το Σ.Ε.Κ.Κ.Ε ήταν μετεξέλιξη των σοσιαλιστικών σχημάτων που υπήρχαν στην Ελλάδα από το 1885. Στις εκλογές του 1923 η προσθήκη του προσδιορισμού «Κομμουνιστικό» στον τίτλο του και το σφυροδρέπανο ως έμβλημα/σύνθημα ήταν δήλωση εκ μέρους της ηγετικής ομάδας περί της ιδεολογικο/πολιτικής τους ταύτισης με τους Μπολσεβίκους της Μόσχας.] 

                Τρεις μέρες μετά τις εκλογές, στις 19 Δεκεμβρίου 1923 ο Γεώργιος Β΄ με υπόδειξη Γονατά έφυγε από την Ελλάδα και ανέλαβε αντιβασιλέας ο Π. Κουντουριώτης.