© Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 

1923 -2023

          ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΣ

                    Αβασίλευτη Δημοκρατία 1

   

               Στις 20 Οκτωβρίου 1923, δεκατρείς μήνες μετά την καταστροφή του Μικρασιατικού Ελληνισμού και την απώλεια της Ανατολικής Θράκης, έντεκα μήνες μετά την καταδίκη σε θάνατο επί προδοσία και την  εκτέλεση των «Έξι» συνυπεύθυνων ως υπεύθυνων για την εθνική τραγωδία, η επαναστατική κυβέρνηση Γονατά/ Πλαστήρα προκήρυξε εκλογές για τις 16 Δεκεμβρίου με ανοιχτό το θέμα του Πολιτειακού. Για τους βενιζελικούς η παραίτηση του Κωνσταντίνου μετά την καταστροφή υπέρ του γιού του Γεωργίου, δεν ξέπλενε την ευθύνη του παλατιού.

               Δύο μέρες μετά την προκήρυξη των εκλογών, στις ΄22 Οκτωβρίου, έγινε φιλοβασιλικό κίνημα από τους υποστράτηγους  Γ. Λεονορδόπουλο και Παν. Γαργαλίδη σε συνεργασία με τον συνταγματάρχη Γ. Ζήρα και φιλοβασιλικούς στρατιωτικούς κύκλους της επιρροής του Ι. Μεταξά. Ο Ν. Πλαστήρας κινήθηκε αστραπιαία και κατέστειλε το κίνημα. Ακολούθησαν εκτεταμένες συλλήψεις. Ο Ζήρας διέφυγε στην Γιουγκοσλαβία. Ο Μεταξάς ζήτησε πολιτικό άσυλο στην Ιταλία. Οι Λεοναρδόπουλος και Γαργαλίδης συνελήφθησαν, πέρασαν στρατοδικείο και καταδικάστηκαν σε θάνατο. (Δεν εκτελέστηκαν. Ένα χρόνο μετά και αυτοί και όλοι οι εμπλακέντες στο κίνημα πήραν χάρη).

               Μετά την καταστολή του κινήματος - θεωρώντας βέβαιη η Επαναστατική Κυβέρνηση την εμπλοκή του Γεωργίου σ’ αυτό - ο πρωθυπουργός Στυλ. Γονατάς απηύθυνε διάγγελμά του προς τον στρατό και τον λαό λέγοντας ότι είναι ευθύνη της Επανάστασης να θέσει άμεσα πολιτειακό ζήτημα. Πρώτη τους κίνηση ήταν να αποστρατεύσουν άμεσα πάνω από 1.200 φιλοβασιλικούς αξιωματικούς (το θέμα απομάκρυνσης των φιλοβασιλικών από το στράτευμα εκκρεμούσε από το 1922).

                Η ανακίνηση του πολιτειακού εν μέσω της προεκλογικής περιόδου αναζωπύρωσε τις διαφωνίες στην  Βενιζελική παράταξη που διχάστηκε:  Οι Φιλελεύθεροι ήθελαν το πολιτειακό να λυθεί με Δημοψήφισμα - γραμμή Βενιζέλου - Ο  Αλέξανδρος Παπαναστασίου της αριστερής πτέρυγας των Βενιζελικών, ταγμένος υπέρ της κατάργησης της βασιλείας άμεσα δια Νόμου, αποσχίστηκε και  ίδρυσε την «Δημοκρατική Ένωση». Μαζί του πήγαν και οι λεγόμενοι «Στρατιωτικοί» της Βενιζελικής παράταξης που και αυτοί είχαν αυτονομηθεί από την γραμμή Βενιζέλου· από το καλοκαίρι ο στρατηγός Αλέξ. Οθωναίος είχε ιδρύσει στην Θεσσαλονίκη τον Στρατιωτικό Σύνδεσμο που είχε ήδη διεισδύσει σε όλες τις μεγάλες μονάδες της χώρας. Και οι ψηφοφόροι; Αυτό που ήθελαν το φώναξαν στο μεγάλο συλλαλητήριο στους Στύλους του Ολυμπίου Διός στις 2 Δεκεμβρίου πριν τις εκλογές :  «Να γυρίσει ο Βενιζέλος».

               Μετά το διάγγελμα Γονατά τα φιλοβασιλικά κόμματα  - «Ηνωμένη Αντιπολίτευση» («Λαϊκό Κόμμα» και «Κόμμα Στρατού»), «Κόμμα Ελευθεροφρόνων» Ι. Μεταξά, «Συντηρητικό κόμμα »  Γ. Ράλλη  και άλλα μικρότερα - δήλωσαν αποχή από τις εκλογές. Αλλά μετά το ογκώδες φιλοβενιζελικό συλλαλητήριο στις 2 Δεκεμβρίου, κατάλαβαν ότι έχασαν έδαφος και ζήτησαν και πήραν άδεια να διοργανώσουν αντίστοιχο φιλοβασιλικό συλλαλητήριο στον ίδιο χώρο, στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, για τις 9 Δεκεμβρίου. Στην Αστυνομία υπήρχαν πληροφορίες ότι μέσα στο πλήθος θα υπήρχαν ένοπλοι και δεν αιφνιδιάστηκαν όταν στις συμπλοκές στο Σύνταγμα μπροστά στα γραφεία της Επανάσταση του 1922 και στο  Ζάππειο δέχθηκαν πυροβολισμούς. Την ίδια ώρα ομάδες Δημοκρατικών άρχιζαν να φθάνουν στο κέντρο. Επισήμως, υπήρξαν οκτώ νεκροί και 16 σοβαρά τραυματισμένοι. Φιλοβασιλικές πηγές αναφέρουν 15 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες.

 

                 Σ΄ αυτό το κλίμα έγιναν οι εκλογές στις 16 Δεκεμβρίου 1923 (Για την ιστορία να πω ότι ήταν οι τελευταίες εκλογές που έγιναν με σφαιρίδια εκτός από Αθήνα, Πειραιά και  Θράκη όπου χρησιμοποιήθηκαν χάρτινα ψηφοδέλτια). Λόγω πλειοψηφικού σε πολλές περιφέρειες Βενιζελικοί υποψήφιοι διαφόρων παρατάξεων είχαν κατέβει σε ενιαίο ψηφοδέλτιο κι έτσι δεν μπορούν να υπολογιστούν ποσοστά παρατάξεων. Έβγαλαν Φιλελεύθεροι, Ε. Βενιζέλος, 250 έδρες. Δημοκρατική ‘Ενωσις, Αλέξανδρος Παπαναστασίου, 120 έδρες. Ανεξάρτητοι Βενιζελικοί, 7 έδρες. Αγροτικό κόμμα, Σπύρος Χασιώτης, 3 έδρες. Αποχή 30%.

               [Το Σ.Ε.Κ.Κ.Ε. - Σοσιαλιστικό Εργατικό Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας -  πήρε 18.000 ψήφους και δεν έβγαλε βουλευτή λόγω πλειοψηφικού. Το Σ.Ε.Κ.Κ.Ε ήταν μετεξέλιξη των σοσιαλιστικών σχημάτων που υπήρχαν στην Ελλάδα από το 1885. Στις εκλογές του 1923 η προσθήκη του προσδιορισμού «Κομμουνιστικό» στον τίτλο του και το σφυροδρέπανο ως έμβλημα/σύνθημα ήταν δήλωση εκ μέρους της ηγετικής ομάδας περί της ιδεολογικο/πολιτικής τους ταύτισης με τους Μπολσεβίκους της Μόσχας.] 

                Τρεις μέρες μετά τις εκλογές, στις 19 Δεκεμβρίου 1923 ο Γεώργιος Β΄ με υπόδειξη Γονατά έφυγε από την Ελλάδα και ανέλαβε αντιβασιλέας ο Π. Κουντουριώτης.