© Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος
1923 -2023
ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΣ
Στις 20 Οκτωβρίου 1923, δεκατρείς μήνες μετά την καταστροφή του Μικρασιατικού Ελληνισμού και την απώλεια της Ανατολικής Θράκης, έντεκα μήνες μετά την καταδίκη σε θάνατο και την εκτέλεση των «Έξι» συνυπεύθυνων ως υπεύθυνων για την εθνική τραγωδία, η επαναστατική κυβέρνηση Γονατά - Πλαστήρα προκήρυξε εκλογές για τις 16 Δεκεμβρίου, με εκλογικό σύστημα έναν συνδυασμό στενής εκλογικής περιφέρειας (Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησος, Κυκλάδες) και ευρείας (Νέες Χώρες).
Δύο μέρες μετά, στις 22 Οκτωβρίου, εκδηλώθηκε αντιβενιζελικό στρατιωτικό κίνημα των υποστρατήγων Γ. Λεονορδόπουλου και Παν. Γαργαλίδη σε συνεργασία με τον φιλοβασιλικό συνταγματάρχη Γ. Ζήρα και φιλοβασιλικούς στρατιωτικούς κύκλους της επιρροής του Ι. Μεταξά. Το κίνημα κατεστάλη λόγω της γρήγορης αντίδρασης του Ν. Πλαστήρα και έγιναν εκτεταμένες συλλήψεις. Από τους αρχηγούς ο Ζήρας κατέφυγε στην Γιουγκοσλαβία και ο Μεταξάς ζήτησε πολιτικό άσυλο στην Ιταλία. Οι Λεοναρδόπουλος και Γαργαλίδης δικάστηκαν από στρατοδικείο και καταδικάστηκαν σε θάνατο. (Ένα χρόνο μετά όλοι είχαν πάρει χάρη και στην Ελλάδα δεν υπήρχε βασιλιάς. Τότε όμως το 1923, μετά την καταστολή του κινήματος - θεωρώντας βέβαιη η Επαναστατική Κυβέρνηση την εμπλοκή του Γεώργιου Β΄ σ’ αυτό - ο Στυλιανός Γονατάς δήλωσε στο διάγγελμα του ότι αποτελεί επιτακτική πλέον ευθύνη τους να ανακινήσουν το πολιτειακό. Πρώτη τους κίνηση ήταν να αποστρατεύσουν πάνω από 1.200 αντιβενιζελικούς αξιωματικούς (αίτημα των βενιζελικών αξιωματικών που εκκρεμούσε από το 1922)
Η ανακίνηση του πολιτειακού εν μέσω της προεκλογικής περιόδου αναζωπύρωσε τις διαφωνίες μεταξύ των Βενιζελικών για το αν θα προχωρούσαν σε κατάργηση της Βασιλείας άμεσα δια νόμου ή μετά τις εκλογές με δημοψήφισμα. Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, της αριστερής πτέρυγας των βενιζελικών, ταγμένος υπέρ της κατάργησης της βασιλείας άμεσα και δια νόμου, ίδρυσε την «Δημοκρατική Ένωση» και πήρε μαζί του τους «Στρατιωτικούς» της βενιζελικής παράταξης - ενδεικτικά αναφέρω τους Στρατηγούς Θ. Πάγκαλο, Γ. Κονδύλη και τον Στόλαρχο Αλ. Χατζηκυριάκο - Από την άλλη οι Φιλελεύθεροι ( εκτός από επτά στελέχη που ανεξαρτητοποιήθηκαν και δήλωσαν μετεκλογική συνεργασία με την Δημοκρατική Ένωση) έμειναν στην γραμμή Βενιζέλου, δηλαδή πρώτα εκλογές μετά Δημοψήφισμα. Ο λαός μίλησε στις 2 Δεκεμβρίου στο μεγάλο συλλαλητήριο στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, όπου καλούσε τον Βενιζέλο να γυρίσει από το Παρίσι.
Στο άλλο στρατόπεδο, των Αντιβενιζελικών, η ανακίνηση του πολιτειακού εν μέσω εκλογών τούς οδήγησε να δηλώσουν ότι θα απόσχουν από τις εκλογές. Πρώτη η «Ηνωμένη Αντιπολίτευση» ( «Λαϊκό» και «Κόμμα Στρατού»), έπειτα το «Κόμμα Ελευθεροφρόνων» του Ι. Μεταξά, μετά το «Συντηρητικό» του Γ. Ράλλη, μετά και τα μικρότερα. Και λίγες μέρες μετά, στις 9 Δεκεμβρίου, οργάνωσαν συλλαλητήριο στους Στύλους του Ολυμπίου Διός. Στην Αστυνομία υπήρχαν πληροφορίες ότι οι οπαδοί του Μεταξά θα δημιουργούσαν επεισόδια και δεν αιφνιδιάστηκαν όταν ομάδες διαδηλωτών που κατευθύνονταν προς το Σύνταγμα τούς επετέθησαν με πυροβολισμούς, ενώ είχαν ήδη αρχίσει συγκρούσεις και στο Ζάππειο. Ταυτόχρονα ομάδες των Δημοκρατικών κινούντο προς τα σημεία των συγκρούσεων. Ο απολογισμός ήταν οκτώ νεκροί και 16 σοβαρά τραυματισμένοι.
Σ΄αυτό το κλίμα έγιναν οι εκλογές στις 16 Δεκεμβρίου 1923. Ήταν οι τελευταίες που έγιναν σφαιρίδια - εκτός από Αθήνα, Πειραιά και Θράκη, όπου για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκαν χάρτινα ψηφοδέλτια - Έβγαλαν[1]: Φιλελεύθεροι, Ε. Βενιζέλος, 250 έδρες. Δημοκρατική ‘Ενωσις, Αλέξανδρος Παπαναστασίου, 120 έδρες. Ανεξάρτητοι Βενιζελικοί, 7 έδρες. Αγροτικό κόμμα, Σπύρος Χασιώτης, 3 έδρες [Το πρώτο Αγροτικό πολιτικό κόμμα ]. Η αποχή μετρήθηκε στο 30%. Το Σ.Ε.Κ.Κ.Ε. - Σοσιαλιστικό Εργατικό Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας - πήρε 18.000 ψήφους και δεν έβγαλε βουλευτή. [Το Σ.Ε.Κ.Κ.Ε με έμβλημα/σύνθημα "Σφυρί-Δρεπάνι" ήταν μετεξέλιξη των σοσιαλιστικών σχημάτων που υπήρχαν στην Ελλάδα από το 1885. Η προσθήκη του προσδιορισμού «Κομμουνιστικό» στον τίτλο του στις εκλογές του 1923 συνιστούσε δήλωση της ηγεσίας για την ιδεολογική και πολιτική τους ταύτιση με τους Μπολσεβίκους της ΕΣΣΔ.
Τρεις μέρες μετά τις εκλογές, στις 19 Δεκεμβρίου 1923 ο Γεώργιος Β΄ με υπόδειξη Γονατά έφυγε από την Ελλάδα και ανέλαβε αντιβασιλεύς ο Π. Κουντουριώτης Στις 4 Ιανουαρίου 1924 ο Βενιζέλος γύρισε με την πρόθεση να γίνει ρυθμιστής των εξελίξεων αλλά όχι Πρωθυπουργός. Παρά ταύτα στις 11 Ιανουαρίου ανέλαβε προσωρινός Πρωθυπουργός και σχημάτισε Κυβέρνηση σκοπεύοντας να πετύχει να συμφωνήσουν για να λυθεί το πολιτειακό με δημοψήφισμα, ώστε να μη μπορεί να τεθεί στο μέλλον θέμα νομιμότητας του πολιτεύματος. Πίστευε ότι θα μπορούσε να ελέγξει τους Στρατιωτικούς και να πείσει τον Παπαναστασίου αλλά βρήκε τοίχο. Κι επειδή δεν του ταίριαζε ιδιοσυγκρασιακά να είναι ο μετριοπαθής παίχτης στο τραπέζι και να χάνει, αρχές Φεβρουαρίου παραιτήθηκε κι έφυγε για το Παρίσι αφήνοντας πρωθυπουργό τον Γ. Καφαντάρη που τον έρριξαν οι Στρατιωτικοί.
Οι Φιλελεύθεροι μετά και τον θάνατο του στρατηγού Π. Δαγκλή, που κρατούσε το κώμα ενωμένο, διασπάστηκαν σε ομάδες Καφαντάρη, Μιχαλακόπουλου και Σοφούλη. Η διάσπαση φάνηκε στις 12 Μαρτίου 1924 όταν 259 βουλευτές (πολλοί Φιλελεύθεροι) ψήφισαν Πρωθυπουργό τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου. Και στις 15 Μαρτίου 1924 όταν 283 ψήφισαν τον Νόμο για την Κατάργηση της Βασιλείας. Καταργώντας οι 283 την Βασιλεία με νόμο κι όχι με δημοψήφισμα, κάνοντας δηλαδή αυτό ακριβώς που ο Βενιζέλος είχε προειδοποιήσει να μη κάνουν, υπονόμευσαν την «Αβασίλευτη». Το ότι ο Παπαναστασίου έκανε επικυρωτικό δημοψήφισμα στις 13 Απριλίου 1924 και πήρε 69.95% υπέρ της Αβασίλευτης είχε μικρή νομιμοποιητική σημασία και ήταν δείγμα αδυναμίας΄Όπως ήταν δείγμα αδυναμίας ότι έκανε αθρόες προαγωγές για να εξαγοράσει στρατιωτικούς, έδωσε αμνηστία στους κινηματίες του ’23 και θέσπισε τον «Κατοχυρωματικό» Νόμο με τον οποίο τα Στρατοδικεία καταδίκαζαν πολίτες για πολιτικο/ιδεολογικούς λόγους.
Τον Ιούνιο 1924 οι «Στρατιωτικοί έρριξαν τον Παπαναστασίου. Ήταν μόλις είχε ολοκληρώσει την σύνταξη του Νέου Συντάγματος και λίγο πριν το περάσει από την Βουλή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου